Dylai Grid a PINS barchu’r farn ddemocrataidd yng Nghymru pan yn ystyried peilonau, medd AC

Gofynnodd Aelod Cynulliad Ynys Môn Rhun ap Iorwerth i’r Prif Weinidog i wneud yn siwr fod y rhai sy’n edrych ar gynlluniau Grid ar gyfer peilonau newydd ar draws Ynys Môn yn ymwybodol o’r bleidlais yn y Senedd o blaid tanddaearu ceblau.

Yn ystod Cwestiynau i’r Prif Weinidog yr wythnos hon, galwodd AC Môn ar Lywodraeth Cymru i wthio i’r eithaf ar yr Arolygiaeth Gynllunio Prydeinig i sylweddoli bod yn rhaid iddyn nhw barchu barn ddemocrataidd y Senedd.

Dywedodd hefyd y byddai hi’n sgandal pe na bai arian mae’r Grid wedi awgrymu allai fynd tuag at dwnel i gario ceblau ddim yn cael ei wario ar bont newydd yn lle hynny, gyda gweddill yr arian yn cael ei fuddsoddi mewn tanddaearu.

Yn siarad yn y siambr, dywedodd Mr ap Iorwerth:

“Mae’r cais gorchymyn caniatâd datblygu wedi cael ei gyflwyno bellach, ond dydy’r grid, ers dechrau’r broses yma, ddim wedi ildio dim i’r pwysau gen i, yr Aelod Seneddol, y cyngor nac, yn bwysicach fyth, unfrydiaeth trigolion Ynys Môn y dylid tanddaearu.

“A chofiwch fod y Senedd yma wedi pleidleisio dros yr egwyddor o ffafrio tanddaearu yn hytrach na gosod peilonau newydd. Mi ddywedasoch chi ym mis Ionawr y buasech chi’n atgoffa’r grid o hynny, felly, beth oedd eu hymateb nhw? Ond, yn bwysicach na hynny, a wnewch chi roi ymrwymiad i wthio i’r eithaf o Lywodraeth Cymru ar yr Arolygiaeth Gynllunio Prydeinig i sylweddoli bod barn ddemocrataidd y Senedd hon wedi cael ei datgan a bod yn rhaid iddyn nhw barchu hynny?

“Ymhellach, efo’r awgrym bellach y gallai twnnel i roi ceblau o dan y Fenai gostio cymaint â £300 miliwn, onid ydy hi’n amlwg y byddai hi’n sgandal pe na bai’r arian, neu ran ohono, yn cael ei wario ar bont newydd i gario gwifrau a cherbydau, efo gweddill yr arian yn cael ei fuddsoddi mewn tanddaearu?”

Dywedodd y Prif Weinidog eu bod wedi gwneud y pwynt hwn i’r grid ei bod yn bwysig dros ben i ystyried pont newydd ar draws y Fenai er mwyn sicrhau bod y ceblau’n gallu mynd ar y bont honno, a hefyd bydd y grid yn gwybod beth yw barn y Cynulliad hwn a barn pobl leol. Ond dywedodd Rhun ap Iorwerth ein bod ni angen datganiad clir i’r perwyl hwnnw.

Mae angen mwy o gefnogaeth i Gynghorau i ddiogelu ysgolion gwledig: Ymgeisydd Arweinyddol Plaid Cymru

Mae AC Ynys Môn a’r ymgeisydd ar gyfer Arweinyddiaeth Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth, wedi datgelu ei gynlluniau i helpu i gadw ysgolion wrth wraidd ein cymunedau.

Mae Mr ap Iorwerth yn dweud ei fod yn cydymdeimlo â chynghorau sy’n gweithio i gyfyngiadau gwario tynnach a thynnach, tra hefyd yn dod dan bwysau gan Lywodraeth Cymru o nifer o gyfeiriadau sy’n gwrthdaro a’i gilydd.

Dywedodd: “Mae Llywodraeth Cymru eisiau rhoi’r argraff ei bod yn amddiffyn ysgolion gwledig trwy ddyfeisio ‘cod’ newydd y bydd yn rhaid i gynghorau ei ddilyn cyn cau ysgolion. Rwy’n croesawu unrhyw ymdrechion gwirioneddol i helpu ysgolion llai, ond ar yr un pryd â’r cod hwn yn cael ei ddatblygu, mae polisi’r Llywodraeth yn annog symud tuag at ysgolion mwy, ac yn hollbwysig, mae cod sydd ddim yn cael ei gefnogi gydag adnoddau ychwanegol yn llen fwg.”

Ychwanegodd: “Fel Prif Weinidog, hoffwn gefnogi Cynghorau i geisio dod o hyd i ffyrdd newydd ac arloesol o gadw ysgolion yn agored yn eu cymunedau, ac yr wyf yn arbennig yn ffafrio creu ‘Ysgolion Ardal’ aml-safle, gydag un Pennaeth ac un Corff Llywodraethol yn rhannu costau a gosod nodau a safonau cyffredin ar draws y gwahanol safleoedd, ond yn hollbwysig yn caniatáu i fwy o gymunedau gadw eu hysgolion cynradd.

“Ni fydd y ‘fargen newydd’ hon ar gyfer clystyrau ysgolion gwledig yn atal pob ysgol rhag cau, ond bydd yn rhoi grym i Gynghorau i edrych am atebion arloesol, yn helpu i gyflwyno safonau mewn lleoliad ysgol fechan, a bydd adnoddau priodol yn golygu bod natur wledig yn cael ei groesawu yn hytrach na chael ei ystyried fel baich.”

Dywedodd Mr ap Iorwerth nad yw wedi gwrthwynebu’n llwyr yr egwyddor o uno ysgolion lle nad oes unrhyw opsiynau eraill, a bod achosion lle mae rhai ysgolion yn anghynaladwy yn addysgol ac yn ariannol oherwydd niferoedd isel o ddisgyblion. Fodd bynnag, mae am i gynghorau gael helpu i sicrhau mai cau ydy’r dewis olaf.

Cymru ac Ewrop: Yr Achos Economaidd dros Ail Refferendwm

Dyma fy erthygl i i’r Western Mail ddoe:

WALES AND EUROPE: THE ECONOMIC CASE FOR A NEW REFERENDUM

I have always believed that leaving the European Union would have massive implications for the Welsh economy. However, like a good democrat I had to accept that Wales, like the rest of the UK voted to leave.

In the meantime, I have followed the withdrawal negotiations conducted by the UK Government with trepidation. Theresa May’s negotiating stance is determined by what she can get through her party rather than the interests of Wales and the Welsh economy. Her latest position-the Chequers deal-seems to be such a poor compromise that it is rejected by both pro-Europeans and Brexiteers. It is also likely to be rejected by the European Commission. We are therefore left with the prospect of a no-deal option which would be disastrous for us.

The implications of a no-deal option are now being laid bare for all to see. The first batch of technical papers issued by the UK government predicated a nightmare scenario of increased red tape, patients being denied access to medicines, and holiday makers being hit with hikes in bank charges. The implications for Northern Ireland are so bad that the Brexit Minister refused to say what the consequences of a no deal were! No doubt further papers will be released explaining the need for customs posts, the introduction of trade tariffs and the full implications of non-preferential WTO terms.

Even without these latest revelations the implications of leaving the EU for Wales were bad enough. The Treasury has only guaranteed access to EU funds until the end of the current round, with no guarantees beyond that date. Welsh researchers are already finding it difficult to secure partners for accessing Horizon 2020 research funds.
What we need to remember however is that even if we were to receive the full shortfall following the loss of CAP and Structural Funds, the lack of access to the single market poses an even more significant threat to the health of the Welsh economy. Access to the single market and the attempt to standardise conditions of access across the member states has provided Welsh businesses and companies which employ a significant number of people in Wales with opportunities to export without massive distortions and barriers to competition.

Being outside the single market means that Wales and its exporters are denied full access to our most important trading block and we will be disadvantaged by not being able to influence the rules by which we trade.

Leave campaigners deliberately confused voters with the idea that a country could have a free trade agreement which would give all the advantages of access to the single market but without the need for the free movement of people. But the free movement of goods and services cannot be secured without the free movement of people and acceptance of the other rules of the club. The European country with the closest relations with Europe outside the Union is Norway. The price it pays is making a financial contribution to the EU and being bound by the rules without any direct voice in shaping those regulations forming part of the single market.

The latest export figures show that 37% of Welsh exports by value (£1.124b) went to the EU. This is significantly higher than exports to other parts of the world, with 23% going to the USA and Canada and 15% to Asia. For Wales’ food and drink sector the EU is a vitally important market with 90% of our exports valued at £274m going to EU countries (2014 figures Business Wales).

Welsh GDP already low in proportion to the EU average is also likely to be adversely affected by the loss of EU membership. East Wales is at 93.7% and West Wales and the Valleys at 67.4%. This compares say to the Basque country at 116.1% and Catalunia at 110.7%. The loss of export markets will clearly affect Wales’ performance in terms of competitiveness and productivity leading to an impact on wage levels and unemployment. Multi-national companies such as Airbus, Ford, Toyota and others are likely at the very least to delay investment decisions and at worst transfer future investments to the European mainland. New inward investment opportunities are likely to be lost as companies will no longer see Wales as a platform for exporting to other EU countries.

Since I no longer have confidence in Theresa May’s ability to deliver a ‘good Brexit’ for Wales because of the massive divisions in her own party and given that the likelihood of a no-deal scenario is more likely by the day, I have come to the conclusion that we should be demanding a fresh referendum. It should be a binary choice, either to back a deal struck by Theresa May (or no deal if that happens) or to stay in the EU. The people of Wales stand a better chance of making an informed choice this time round, given that the full implications of Brexit have been laid bare.

Cenedl i’n Ieuenctid

Wrth i ddisgyblion Cymru dderbyn canlyniadau TGAU heddiw, mae Rhun ap Iorwerth wedi amlinellu rhai o’i gynlluniau i gefnogi pobl ifanc

Ar ddiwrnod canlyniadau arholiadau, mae ymgeisydd arweinyddol Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth wedi llongyfarch myfyrwyr Cymru ar eu camp ac wedi amlinellu ei ‘Gynllun Cymru Ifanc’ a fyddai’n rhoi lles ieuenctid wrth galon penderfyniadau Llywodraeth Cymru.

Yn siarad ar ddiwrnod canlyniadau TGAU ac arholiadau eraill, dywedodd Rhun ap Iorwerth:

“Llongyfarchiadau i’r rhai a dderbyniodd eu canlyniadau TGAU ac arholiadau eraill ar ôl eu holl dyfalbarhau, a diolch i’r athrawon a staff ysgol am eu cefnogaeth a gwaith caled gyda’r disgyblion. Pob hwyl iddynt wrth iddynt wneud penderfyniadau am eu dyfodol.

“Mae rhoi’r cyfle i bobl ifanc gyrraedd eu potensial yn rywbeth sy’n bwysig iawn i mi. Rydw i’n credu’n gryf yn yr angen i roi’r rhyddid i addysgwyr godi a gwireddu uchelgeisiau dinasyddion ifanc Cymru.

“A rydw i eisiau rhoi lles ieuenctid Cymru wrth wraidd popeth mewn llywodraeth. Dyna pam yr ydw i, fel rhan o fy ymgyrch arweinyddol, yn cyhoeddi fy mwriad i greu ‘Cynllun Cymru Ifanc’ newydd, cynhwysfawr, i gefnogi pobl ifanc.

“Bydd y Cynllun yn cynnwys camau hybu a gwarchod iechyd corfforol a meddyliol drwy addysg a hamdden, ac yn rhoi gwir gyfle i’n hieuenctid osod yr agenda, gan gynnwys trwy ein Senedd Ieuenctid newydd yng Nghymru. Byddwn yn sefydlu gwasanaeth gwybodaeth a dinasyddiaeth, ‘Cymru Ifanc’ gan ddysgu oddi wrth ‘Young Scot’ yn yr Alban.

“Rwyf am i’n pobl ifanc fod yn gyffrous ynglŷn â thyfu i fynu yng Nghymru, a theimlo’u bod yn cael y gefnogaeth orau i gyrraedd eu potensial, yn academaidd, mewn gwaith, mewn iechyd ac yn gymdeithasol.

“A bwriad fy nghynllun ‘Dewch a’ch Sgiliau Gartref’ fyddai i geisio rhoi pob cyfle i’r rhai sydd wedi gadael i gael addysg a hyfforddiant ddod ‘nôl gartref i gyfrannu at ddyfodol Cymru.”

Mae AS ieuengaf Plaid Cymru, Ben Lake, wedi rhoi ei gefnogaeth i Rhun yn y ras arweinyddol. Dywedodd:

“Mae Rhun wedi amlinellu gweledigaeth gyffrous, ac o bwysigrwydd arbennig yw’r pwyslais mae’n ei roi ar ddyfodol cenedlaethau iau. Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth fod gan Rhun yr angerdd a’r gallu i ysbrydoli’r gefnogaeth eang sydd ei angen i wireddu dyfodol o’r fath. Felly, rwy’n falch o gefnogi ei ymgeisyddiaeth i arwain Plaid Cymru.”

Rhun yn defnyddio datganiad Cynulliad i ddymuno penblwydd hapus i ganolfan yng Nghaergybi sydd wedi rhoi Môn ar fap chwaraeon y byd

Defnyddiodd Rhun ddatganiad 90 eiliad yn y Cynulliad Cenedlaethol yr wythnos hon i ganmol gwaith Canolfan Codi Pwysau a Ffitrwydd Caergybi ac Ynys Môn.

Roedd Rhun wedi mynychu dathliadau’r Ganolfan yn 50 oed yng Ngwesty Bae Trearddur dros y penwythnos, a oedd hefyd yn gyfle i ddathlu llwyddiant y codwyr pwysau Gareth Evans, Hannah Powell ac erill, yn ogystal a thalu teyrnged i sefydlwr y Ganolfan a’r enillydd medal Cymanwlad, Bob Wrench.

Yr wythnos hon, gwnaeth Rhun ddatganiad yn y Senedd yn canmol gwaith y Ganolfan yn eu cymuned leol yn ogystal ag ar y llwyfan byd-eang. Dywedodd:

“Diolch am y cyfle i ddymuno pen-blwydd hapus i sefydliad sy’n gwneud cyfraniad enfawr at iechyd a ffitrwydd Ynys Môn, ac sydd hefyd, yn digwydd bod, yn ganolfan rhagoriaeth chwaraeon o safon fyd-eang.

“Un o uchafbwyntiau Gemau’r Gymanwlad eleni oedd perfformiad y codwr pwysau Gareth Evans a enillodd y fedal aur. Roedd ei gamp wrth godi pwysau yn aruthrol, ond yr un mor drawiadol oedd yr angerdd a ddangosodd wrth redeg at ei hyfforddwr, Ray Williams, i ddathlu. Roedd Ray ei hun wedi sylweddoli breuddwyd fel hyfforddwr, ond cyn hyfforddi, roedd ef ei hun wedi ennill aur i Gymru yng Ngemau 1986 yng Nghaeredin. Cyflwynwyd Ray i godi pwysau gan Bob Wrench, enillydd efydd yng Ngemau Christchurch yn 1974, a Bob oedd â’r weledigaeth o sefydlu Canolfan Godi Pwysau a Ffitrwydd Caergybi ac Ynys Môn 50 mlynedd yn ôl.

“Yn athro chwaraeon ysgol uwchradd, nid yn unig oedd o’n dalentog iawn wrth godi pwysau, ond hefyd gallai weld beth all codi pwysau ei gynnig i bobl ifanc yr ardal, na fyddai efallai wedi cael cyfleoedd tebyg fel arall. Roedd Ray a Gareth ymysg y miloedd i gael budd. I roi syniad i chi o lwyddiant HAWFC, mae Ray ei hun wedi hyfforddi codwyr pwysau i 97 o fedalau aur ieuenctid ac uwch ar lefelau Cymreig a rhyngwladol. Ond mae agwedd gymunedol y clwb yn un sydd yr un mor bwysig. Mae hwn yn ganolfan gyda’i drysau ar agor i BAWB.

“Felly, Pen-blwydd Hapus a hir oes i’r sefydliad yma sydd wedi gwneud cymaint i’w gymuned a, thrwy ragoriaeth, wedi gwneud cymaint i helpu rhoi Caergybi a Môn ar fap chwaraeon y byd.”

Rhun yn gofyn am gymorth Llywodraeth i ddelio gyda effeithiau storm Emma ar Gaergybi

Yn dilyn effaith dinistriol storm Emma ar farina Caergybi yr wythnos diwethaf, fe gyflwynodd Rhun ap Iorwerth AM gwestiwn brys i Lywodraeth Cymru a gafodd ei ateb yn y Cynulliad heddiw.

Gofynnodd Aelod Cynulliad Ynys Môn i Lywodraeth Cymru am gymorth i’r busnesau gafodd eu heffeithio, am sicrwydd fod popeth yn cael ei wneud yn y tymor byr i gyfyngu ar y difrod amgylcheddol, ac yn y tymor hir am ymchwil i fewn i’r angen posibl am amddiffynfeydd môr i’r darn yna o’r harbwr yng Nghaergybi.

Yn siarad yn y Sened heddiw, dywedodd Rhun ap Iorwerth:

“Mi roeddwn i ym marina Caergybi ddydd Gwener, yn syth ar ôl y storm, ac mi roedd yr olygfa—llawer ohonoch chi wedi ei gweld hi ar y teledu ac ati—yn un wirioneddol dorcalonnus: dinistr llwyr yno. Wrth gwrs, mae yna lawer o gychod pleser personol yno, a rheini’n bwysig yn economaidd i’r ardal, ond buodd yna bymtheg o gychod masnachol yn y marina hefyd, a llawer o rheini wedi cael eu dinistrio neu eu difrodi yn rhannol. Nawr, mae’r holl fusnesau sy’n defnyddio’r marina yn rhan bwysig o economi forwrol Môn, ac o ystyried y pwyslais rŵan, o’r diwedd, diolch byth, ar ddatblygu strategaeth forwrol i Gymru, mi hoffwn i wybod pa fath o becyn cymorth gall y Llywodraeth ei roi at ei gilydd i gefnogi y busnesau yma rŵan yn eu hawr o angen yn y byr dymor.

“Yn ail, yn edrych y tu hwnt i’r tymor byr, a gaf i ymrwymiad y gwnaiff y Llywodraeth helpu i ariannu gwaith ymchwil i’r angen posib am amddiffynfa i’r rhan yma o’r harbwr yng Nghaergybi yn y dyfodol ac a ydych chi’n cytuno bod yna rôl bwysig iawn i adran astudiaethau eigion Prifysgol Bangor yn y gwaith yma, yn cynnwys defnydd o’u llong ymchwil, y Prince Madog?

“Yn olaf wedyn—ac yn allweddol—rydych chi wedi cyfeirio ato fo, yn y byr dymor, rydym ni yn wynebu problemau amgylcheddol difrifol yn sgil y storm. Rydw i’n deall nad oedd yna ormod o danwydd yn y llongau; bod y rhan fwyaf o hwnnw wedi cael ei gasglu, ond yn sicr rydym ni’n wynebu bygythiad mawr o ran llygredd yn dod o weddillion polysterin y pontŵns yn y marina. Rŵan, bum niwrnod ymlaen, mi hoffwn i ddiweddariad ynglŷn â’r hyn sydd yn cael ei wneud i ddelio â’r llygredd yna a’r sicrwydd y bydd beth bynnag sydd ei angen yn cael ei wneud i sicrhau nad ydym ni’n wynebu mwy o’r dinistr amgylcheddol yma rydym ni wedi’i weld yn barod.”

Ychwanegodd yn ddiweddarach:

“Roeddwn yn falch o glywed yr Ysgrifennydd Cabinet yn dweud ei bod yn hapus i ystyried rhoi cymorth ariannol posib ar gyfer atgyweirio isadeiledd ac edrychaf ymlaen i gael diweddariad pellach ganddi ar ô lei hymweliad i Ynys Môn yfory.”

Dylai’r cysylltiad trydan barchu Cenedlaethau’r Dyfodol, medd AC

Bu Aelod Cynulliad Ynys Môn Rhun ap Iorwerth yn holi Llywodraeth Cymru am pa rôl allai Deddf Cenedlaethau’r Dyfodol ei chwarae mewn datblygiadau isadeiledd trydan yn Ynys Môn.

Dywedodd Rhun mai cysylltiad o dan y môr neu’r ddaear, yn hytrach na pheilonau newydd, fyddai’n gwarchod buddiannau pobl Môn rwan a chenedlaethau’r dyfodol orau, a dyma beth mae pobl Môn yn ofyn amdano. Nododd fod gennym Ddedf Cenedlaethau’r Dyfodol yng Nghymru a dylai’r cysylltiad trydan fod yn unol ag egwyddorion y ddeddf.

Yn siarad yn y siambr heddiw, dywedodd Rhun ap Iorwerth:

“Mae Grid Cenedlaethol yn bwriadu codi cysylltiad trydan newydd ar draws Ynys Môn efo’r gost yn brif – os nad yr unig – factor mewn penderfynu sut gysylltiad i’w gael, a beth maen nhw am wneud ydy mynd am yr opsiwn rhataf, sef peilonau uwchben y ddaear yn hytrach na mynd o dan y ddaear neu o dan y môr sef beth rydym ni yn Ynys Môn yn gofyn amdano fo.

“Mynd o dan y môr neu o dan y tir fyddai’n gwarchod buddiannau Ynys Môn rŵan, a chenedlaethau’r dyfodol yn Ynys Môn, ac mae ganddom ni Ddeddf Cenedlaethau’r Dyfodol yma yng Nghymru.

“Rŵan, chi ydy’r Ysgrifennydd Cabinet sydd â chyfrifoldeb dros weithrediad y Ddeddf honno. A ydych chi’n barod i roi ymrwymiad i weithio efo fi ac eraill fel ymgyrchwyr yn erbyn peilonau i wthio ar Grid, ar Ofgem, ar Lywodraeth Prydain – fydd yn gwneud y penderfyniad yn y pen draw – i sicrhau bod y cynllun cysylltu yma ddim ond yn gallu digwydd yn unol ag egwyddorion y darn pwysig yna o ddeddfwriaeth sydd wedi cael ei basio yn y lle yma?”

Yn ei ymateb, dywedodd yr Ysgrifennydd Cabinet:

“Rydw i’n gwybod am y gwaith y mae e wedi’i wneud yng nghyd-destun yr ynys ar y pwnc yma. Rydym ni fel Llywodraeth yn gweithio’n agosach gyda’r cyngor lleol ar y pethau mae ef wedi cyfeirio atyn nhw.

“Roeddwn i’n falch i weld y datganiad gan National Grid yn dweud

‘While these do not specifically place requirements on the National Grid or the development of new transmission lines, National Grid believes that the aims of the Act are important and deserve consideration.’

“Felly, mae yna beth gydnabyddiaeth gan y Grid Cenedlaethol o effaith y Ddeddf.

“Rwy’n clywed yr hyn y mae’r Aelod yn ei ddweud o ran ceblau dan y ddaear neu dan y môr, a safbwynt gychwynnol Llywodraeth Cymru yw mai tanddaearu yw’r dewis a ffefrir, ond bydd angen cael trafodaethau, abydd yr awdurdod lleol a Llywodraeth Cymru yn cymryd rhan mewn ynddynt wrth inni geisio gwneud yn fawr o’r manteision i’r ynys tra’n lliniaru effeithiau’r datblygiadau hyn.”

Yn siarad wedi’r cyfarfod yn y Senedd, ychwanegodd Rhun ap Iorwerth:

“Byddaf yn cyfarfod gyda Grid Cenedlaethol yn fuan i drafod y mater yma ymhwllach gyda nhw. Er nad ydynt hwy’n rhwym i’r Ddeddf, Mae’n bwysig fod egwyddorion y Ddeddf yn cael eu parchu.”

Cynulliad Cenedlaethol yn cefnogi ffafrio ceblau dan ddaear yn hytrach na pheilonau

Mae’r Cynulliad Cenedlaethol wedi galw ar Grid Cenedlaethol i ffafrio ceblau dan ddaear mewn datblygiadau newydd i drosglwyddo trydan yng Nghymru, fel y cynllun ar gyfer Ynys Môn, o ganlyniad i gynnig a gyflwynwyd gan AC Ynys Môn Rhun ap Iorwerth.
 
Yn ystod y ddadl wedi’i harwain gan Blaid Cymru, siaradodd Rhun am y gwrthwynebdiad ar Ynys Môn i gynlluniau Grid Cenedlaethol i adeiladu rhes newydd o beilonau ar draw yr ynys a’r ffafriaeth tuag at atebion amgen a fyddai’n cael llai o effaith weledol.

Yn dilyn y ddadl, pleidleisiodd Aelodau Cynulliad yn unfrydol o blaid ffafrio ceblau o dan y ddaear neu ddewisiadau amgen yn hytrach na pheilonau trydan.
 
Yn siarad yn ystod y ddadl yn y Senedd heddiw, dywedodd Rhun ap Iorwerth:
 
“Cost sydd wrth wraidd cynlluniau y Grid ym Môn. Peilonau ydy’r cyswllt rhataf. Mae’r gost byr-dymor i’r Grid yn is nag opsiynau eraill. Ond beth am y gost o osod peilonau i bobl Môn? – ar werth eu heiddo nhw, i fusnesau, i dwristiaeth, heb sôn, wrth gwrs, am yr effaith ar safon byw?

“Yn hytrach na rhoi’r pwysau ariannol ar bobl Môn, mi ddylai’r gost gael ei rhannu dros holl ddefnyddwyr ynni. Mae grid wedi cytuno i wneud hynny mewn rhannau eraill o’r DG.”
 
Yn siarad wedi’r ddadl, dywedodd Mr ap Iorwerth:
 
“Heddiw fe wnaethom ni ofyn i Gynulliad Cenedlaethol Cymru ddweud ein bod ni’n credu mai tanddaearu ddylai fod y norm yma yng Nghymru – ym mhrosiect cysylltu gogledd Cymru, ar draws Ynys Môn a’r tir mawr, a phob prosiect arall.
 
“Rydw i’n falch o fod wedi derbyn cefnogaeth y mwyafrif o Aelodau Cynulliad, a Llywodraeth Cymru, i ffafrio ceblau dan ddaear.
 
“Er fy mod yn siomedig bod y llywodraeth wedi cyflwyno gwelliant yn gwanhau’r cynnig gwreiddiol rhywfaint – a bod aelod Ukip gogledd Cymru wedi siarad yn frwd o blaid peilonau! – mae’r neges yn dal yn un gref. Mae’n rhaid i’r Grid rwan ystyried fod cynrychiolwyr democrataidd Cymru wedi dweud y dylid rhoi’r gorau i’r chwilio dim ond am yr ateb rhataf.
 
“Bydd pleidlais heddiw yn anfon neges gref i Grid Cenedlaethol fod angen rhoi mwy o ystyriaeth i ddewisiadau amgen i beilonau, yn ogystal â neges gref i bobl Môn fod y Cynulliad yn eu cefnogi ar y pwnc yma.”

Llangefni i herio tîm rygbi Cynulliad Cenedlaethol Cymru

Mae AC Ynys Môn a hyfforddwr tîm iau Clwb Rygbi Llangefni wedi gwahodd tîm Rygbi’r Cynulliad i Langefni i godi arian ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Ynys Môn 2017.

Hwn fydd gêm gyntaf Rygbi’r Cynulliad yng ngogledd Cymru, ac er bod Rhun ap Iorwerth yn aelod o’r tîm, bydd yn chwarae yn lliwiau Llangefni yn erbyn ei gyd-chwaraewyr o’r Cynulliad.

Yn edrych ymlaen at y gêm, dywedodd Rhun ap Iorwerth:

“Mae’n grêt cael dod a thîm rygbi’r Cynulliad Cenedlaethol i fyny i Ynys Môn. Edrychaf ymlaen at ornest gyfeillgar ond caled – ac at godi arian ar gyfer Eisteddfod 2017 a Bowel Cancer UK. Gan fy mod yn hyfforddwr tîm iau Llangefni ac yn aelod o dîm y Cynulliad, mi allaf ddewis i ba dîm i chwarae iddo…felly fedrai ddim colli!”

Bydd y gic gyntaf am 2:00 ar ddydd Sadwrn, Tachwedd 12fed (ychydig oriau cyn y gêm Cymru v Yr Ariannin). Dewch yn llu i gefnogi’r ddau dîm.