Fideo: Rhowch flaenoriaeth i ardaloedd heb fand eang, medd AC Môn

Bu Aelod Cynulliad Ynys Môn, Rhun ap Iorwerth, ddoe yn cwestiynau Lywodraeth Cymru am gynllun olynol Cyflymu Cymru ar ran cymunedau ar Ynys Môn sy’n dal i aros am gysylltiad band eang cyflym.

Ym mis Ebrill eleni, gwnaeth AC Ynys Môn gais i etholwyr ar facebook ac yn y papurau lleol i roi gwybod iddo am eu profiad o fand eang, ac yn benodol lle mae problemau’n dal i fodoli ar ôl i’r cynllun Cyflymu Cymru ddod i ben.

Roedd yr ymateb a gafodd yn dangos er mai’r broblem mewn rhai ardaloedd oedd fod pobl yn gallu cael mynediad at fand eang cyflym ond nad oeddent yn ymwybodol o hynny, mewn ardaloedd eraill, mae problemau band eang yn dal i fodoli gyda rhywfaint o waith wedi’i wneud, ond gyda rhai eiddo wedi colli allan o drwch blewyn.

Felly, defnyddiodd Rhun sesiwn gwestiynau yn y Cynulliad i Ysgrifennydd perthnasol y Cabinet i ofyn iddi sicrhau y byddai’r ardaloedd hyn yn cael blaenoriaeth o dan y cynllun olynol i Cyflymu Cymru.

Wrth siarad yn y Senedd, dywedodd Mr ap Iorwerth:

“Rydw i wedi cysylltu â chi fel Gweinidog yn y gorffennol yn adrodd am broblemau efo band llydan yn Ynys Môn. Mi wnes i apêl yn ôl ym mis Ebrill am y wybodaeth ddiweddaraf.  Mae’n amlwg bod yna nifer o ardaloedd sydd wedi colli allan o drwch blewyn, o bosibl, ar y rhaglen Cyflymu Cymru—mae ardaloedd Llanddona, Llansadwrn, Brynsiencyn, Cefniwrch a Rhyd-wyn yn rhai sydd wedi amlygu’u hunain.

“Yn yr ardaloedd hynny, mi oedd gwaith wedi dechrau ar baratoi ar gyfer cysylltiad. Yn amlwg, mi oedd yna siom fawr o weld y rhaglen yn dod i ben heb i’r gwaith gael ei gwblhau. A ydych chi mewn sefyllfa i allu rhoi sicrwydd i’r etholwyr yma y byddan nhw’n flaenoriaeth—hynny yw, y bydd cwblhau gwaith a oedd wedi’i ddechrau yn flaenoriaeth o dan y rhaglen newydd, pan ddaw honno?”

Yn ei hymateb, cadarnhaodd Ysgrifennydd y Cabinet fod hynny’n fater o drafod rhwng Llywodraeth Cymru a BT, ond eu bod nhw dal yng nghanol y broses gaffael ar hyn o bryd ar gyfer y rhaglen newydd.

AC yn gwneud achos dros gryfhau darpariaeth Band eang yn Ynys Môn

Yr wythnos diwethaf, cynhaliodd Aelod Cynulliad Ynys Môn, Rhun ap Iorwerth, ymweliad gan y Gwenidog Sgiliau a Gwyddoniaeth, sef y Gwenidog yn Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol am fand eang, i Ynys Môn.

Yn ystod yr ymweliad, aeth a hi i Barc Diwydianol Mona ac i Llangoed, fel ei bod yn cael cipolwg o’r problemau mae busnesau, unigolion a chymunedau ar draws yr ynys yn gorfod eu gwynebu.

Cyn yr ymweliad, bu Rhun yn gwahodd etholwyr i rannu eu profiad o fand eang gydag ef, ac roedd yn gallu casglu gwybodaeth at ei gilydd i gyflwyno i’r Gwenidog
Dywedodd AC Môn, Rhun ap Iorwerth:

“Dydy cysylltiad data cyflym ddim yn ‘foethusrwydd’ y dyddiau hyn. O addysg i delefeddygaeth, o fusnes i hamdden, mae ein hangen am gcysylltiad band eang yn ran annatod o’n bywydau bob dydd, a ni ddylai’r ffaith ein bod yn wledig fod yn reswm dros beidio cael y cysylltiad hwn. Mae ardaloedd gwledig yn disgwyl, ac yn derbyn, dŵr a thrydan. Yn y 21ain ganrif, dylem gael disgwyliadau tebyg o ran cysylltedd data. Efallai bod Ynys Môn yn wledig, ond nid yw’n anghysbell!

“Mi hoffwn i weld siop-un-stop ar gyfer cymorth ymarferol a chefnogaeth i’r rhai sydd â chysylltiad anerbyniol. Ar hyn o bryd, os oes atebion amgen ar gael, anaml mae pobl yn ymwybodol o’r atebion rheini, nac yn gwybod i bwy i ofyn y cwestiwn hyd yn oed, ac nid yw’n amlwg pa gymorth all fod ar gael.

“Rwyf hefyd eisiau gweld eglurhad i’r rhai sy’n methu cael amserlen glir ar gyfer cysylltu eu heiddo drwy raglen Cyflymu Cymru (neu debyg) – yn cynnwys datganiad glir os NAD yw’n bosib i gysylltu, ac am gefnogaeth ariannol wedi’i anelu at y rheini na all gael cysylltiad ‘traddodiadol’, gan gynnwys datblygiadau ar lefel cymuned gyfan.

“Yn ystod ei hymweliad, llwyddais i wneud yr achos gyda’r Gweinidog i gryfhau band eang ar gyfer pobl Môn. Cytunodd y Gwenidog i edrych ar beth all gael ei wneud – er enghraifft, cytunwyd y byddwn yn gallu cynnal Fforwm Busnes gyda thîm cysylltiad y llywodraeth, i sicrhau bod busnesau lleol yn gallu darganfod beth all Llywodraeth Cymru wneud i’w helpu.”

Rhun yn gwahodd Gweinidog i Fôn i weld problemau band eang dros ei hunan

Yn ystod datganiad gan Llywodraeth Cymru ar ‘Fand Eang Cyflym Iawn – y Camau Nesaf’ ddoe, dywedodd Rhun ap Iorwerth mai i lawer o bobl Môn, doedd y gwasanaeth ddim yn gyflym heb son am fod yn gyflym iawn!

Yn siarad yn siambr y Cynulliad, dywedodd Aelod Cynulliad Ynys Môn Rhun ap Iorwerth:

“Yn amlwg, mewn egwyddor, mae hi’n wych gweld Superfast Cymru yn symud. Yn anffodus, yr ydym i gyd yn gwybod o’n bagiau post fel Aelodau Cynulliad, i lawer gormod o’n hetholwyr, dydy Superfast Cymru ddim wedi darparu band eang cyflym ac yn sicr nid yw wedi cyflwyno unrhyw beth yn agos at fod yn gyflym iawn.

“Soniasoch am yr ychydig o ffermwyr sy’n dal heb gysylltiad band eang cyflym. Mae’n llawer mwy na dim ond rhai ffermwyr; mae’n gymunedau gwledig cyfan sydd dal heb gael eu cysylltu. Hyd yn oed pan fydd y cabinet gwyrdd yn eich pentref, efallai na fydd hyny’n golygu bod gennych gysylltiad if and eang cyflym iawn. Mae angen i ni wneud yn siŵr, ac mae hwn yn bwynt yr wyf wedi ei godi ar nifer o achlysuron yma yn y Siambr, bod cyfathrebu llawer gwell rhwng Openreach a Llywodraeth Cymru a’r cwsmeriaid hynny a chwsmeriaid posibl y dyfodol sy’n clywed dro ar ôl tro, ‘Na, dydych chi ddim yno eto, ond byddwch yn fuan’. Ond pa bryd? A allaf apelio ar y Llywodraeth i sicrhau bod unrhyw gytundebau ar ddilynwr Superfast Cymru yn cynnwys yr angen i sicrhau cyfathrebu gyda’r bobl hynny sydd yn hynod rwystredig?
 
“Felly, plis cyfathrebwch. Gwnewch yn siwr fod y cymunedau hynny sydd ei eisiau o yn cael gwybod pam ddim, beth sydd angen ei wneud er mwyn iddynt ei gael, a gwneud yn siwr fod problemau yr ydym yn ymwybodol ohoynt yn cael eu goresgyn wrth i ni symud i gam nesaf y cynllun.”

Yn ei hymateb, dywedodd y Gweinidog dros Sgiliau a Gwyddoniaeth y byddai hi’n hapus i ddod i Ynys Môn i edrych ar y materion yma, ac ers hynny, mae Rhun wedi anfon gwahoddiad swyddogol iddi hi. Ychwanegodd Rhun:

“Edrychaf ymlaen at groesawu’r Gweinidog i Ynys Môn a gobeithiaf ei bod yn gallu gwneud hynny’n fuan er mwyn iddi gael gweld dros ei hunain y problemau sy’n ein hwynebu yma.”