MAE ANGEN MWY O GYMORTH I BOBL SY’N BYW MEWN TLODI TANWYDD

Rhun ap Iorwerth yn galw am gamau pellach i helpu’r rhai sydd fwyaf agored i niwed gyda chostau tanwydd ac ynni’n codi

Heddiw yn y Senedd, gofynnodd Rhun ap Iorwerth, Aelod o’r Senedd dros Ynys Môn, i Weinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol Llywodraeth Cymru pa gamau sy’n cael eu hystyried i ddarparu cymorth ychwanegol i’r rhai sy’n byw mewn tlodi tanwydd cyn y cynnydd a ragwelir yn y cap ar brisiau ynni yn hwyrach ymlaen eleni.

Gall hyd at 45% o holl aelwydydd Cymru fod mewn tlodi tanwydd yn dilyn y cynnydd yn y cap pris ym mis Ebrill 2022, yn ôl mesur tlodi tanwydd Cymru. Roedd yr amcangyfrifon diwethaf a gasglwyd ar gyfer Ynys Môn yn 2018 yn amcangyfrif bod cyfradd tlodi tanwydd yn uwch na chyfartaledd cenedlaethol Cymru ar y pryd.

Yn ei gwestiwn i’r Gweinidog, dywedodd Rhun ap Iorwerth AS:

“Mae lefel y bobl sydd mewn tlodi tanwydd yn syfrdanol, a fe welwn sut mae costau ynni a thanwydd fel rhan o’r argyfwng costau byw yn ehangach yn dyfnhau o ddydd i ddydd, bron, a’r caledi ariannol y mae rhai o’n hetholwyr mwyaf agored i niwed yn ei brofi.

“Mae disgwyl i brisiau tanwydd godi eto, wrth i’r cap godi ymhellach yn ddiweddarach eleni. Fy nghwestiwn i yw: pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd yn awr i ystyried yr opsiynau ar gyfer darparu cymorth ychwanegol i’n hetholwyr mwyaf agored i niwed pan fydd yr ergyd drymach honno’n taro?”

Mewn ymateb, cytunodd Jane Hutt, y Gweinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol â’r sylwadau, ac wrth nodi rhai o’r mesurau pellach sy’n cael eu cymryd gan Lywodraeth Cymru – gan gynnwys dechrau talu’r rownd nesaf o’r cynllun cymorth tanwydd yn gynharach, galwodd hefyd ar Lywodraeth y DU i fynd i’r afael â’r cynnydd mewn prisiau ynni.

Cyfeiriodd Mr ap Iorwerth hefyd at yr effaith y mae costau byw yn ei gael ar Ynys Môn a’r cynnydd yn y galw am fanciau bwyd. Llongyfarchodd y bartneriaeth newydd rhwng Cyngor Môn ac Elfennau Gwyllt a gyhoeddwyd yr wythnos hon, sef prosiect lleol arloesol i gyflenwi cynnyrch ffres i fanciau bwyd Ynys Môn.

Ychwanegodd Rhun ap Iorwerth AS:

“Mae’r gwaith sy’n cael ei wneud yn lleol i gefnogi’r rhai sydd â’r angen mwyaf ac sy’n teimlo effaith yr argyfwng costau byw yn cael ei werthfawrogi gymaint – ond mae’n gywilyddus bod angen y mesurau hyn arnom.

“Mae llawer mwy y gellir ei wneud i fynd i’r afael â’r argyfwng hwn. Rhaid i Lywodraeth y DU hefyd gymryd camau i ostwng y cap pris ar gyfer aelwydydd incwm îs er mwyn sicrhau eu bod yn gallu cwrdd â chostau eu hanghenion ynni ymhlith mesurau hanfodol eraill.”

DIWEDD

“Angen i ni weld y data a’r tystiolaeth yn cael ei ddefnyddio’n effeithiol i gadw pobl yn ddiogel”

Rhun ap Iorwerth yn galw am fesurau ychwanegol i ddiogelu pobl mewn ardaloedd sydd â nifer uchel o achosion.

Wrth i’r cyfnod clo cenedlaethol ddod i ben neithiwr, mae Aelod o’r Senedd dros Ynys Môn, a Gweinidog Iechyd cysgodol Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth yn galw am fesurau ychwanegol i helpu i gadw pobl yn ddiogel mewn ardaloedd sydd a nifer uchel o achosion:

“Gyda’r clo cenedlaethol bellach wedi dod i ben, bydd y rhan fwyaf o bobl yn deall bod angen lefel sylfaenol o gyfyngiadau Cymru gyfan am beth amser, ond gobeithiaf y gall hynny fod yn set gymharol isel a chynaliadwy o reolau all bawb addasu i fyw â nhw.

“Ond lle mae gennym glystyrau neu ardaloedd mwy lleol gyda achosion arbennig o uchel, mae’n gwneud synnwyr I gael set tynnach o reolau i ostwng y gyfradd R, a helpu i ddiogelu pobl yn yr ardaloedd yna. Dylid gefnogi hyn gyda chymorth cymunedol ac ariannol sylweddol hyd nes bydd lefel yr haint dan reolaeth unwaith eto.

“Mae gennym lefelau difrifol o’r feirws mewn rhai ardaloedd – mae pobl wrth reswm yn bryderus am hyn, ac mae angen i’r Llywodraeth egluro wrthym sut mae’n bwriadu ymateb i hynny. Llywodraeth Cymru sydd â’r data a’r tystiolaeth, felly gadewch i ni weld bod data a thystiolaeth yn cael eu defnyddio’n effeithiol i gadw pobl yn ddiogel.”

DIWEDD.

MAE ANGEN INNI DDEFFRO I’R ARGYFWNG YN EIN HYSBYTAI

Rhun ap Iorwerth AS yn galw eto am ysbytai ‘Gwyrdd’ di-GOVID

Wrth ymateb i’r newyddion bod bron i 200 achos o goronafeirws wedi’i ddal mewn ysbytai yn ystod yr wythnos diwethaf, dywedodd Aelod o’r Senedd dros Ynys Môn a Gweinidog Iechyd Cysgodol Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth AS:

“Fe wyddom bod y pandemig yn rhoi straen difrifol ar wasanaeth iechyd Cymru, ond dyma atgoffwr arall heddiw. Mae amseroedd rhestrau aros saith gwaith yn uwch na buon nhw, mae adroddiad diweddar gan Macmillan yn dangos oedi pryderus iawn am wasanaethau canser, a chawn bellach ar ddeall bod bron i 200 o gleifion wedi dal coronafeirws yn ein hysbytai dros yr wythnos diwethaf.

“Mae’n rhaid darbwyllo pobl bod y Llywodraeth yn gwneud popeth fedran nhw i ddarparu safleoedd di-COVID ‘Gwyrdd’ ar frys, neu safleoedd ‘COVID-isel’ ar gyfer diagnosis a thriniaeth. Ac o ystyried pa mor gyflym all y feirws ymledu o fewn lleoliadau iechyd a gofal, rhaid iddynt fod yn hyderus yn y camau a gymerir i gadw’r feirws allan yn y lle cyntaf hefyd. Dydw i ddim eisiau i bobl all fod angen triniaeth wneud y penderfyniad i aros i ffwrdd, gall arwain at broblemau mwy difrifol iddyn nhw eu hunain ac i’r gwasanaeth iechyd.”

DIWED

“Beth sy’n mynd i gael ei wneud yn wahanol?” – Rhun ap Iorwerth yn ymateb i Gynhadledd Wasg Llywodraeth Cymru.

Wrth ymateb i gynhadledd i’r wasg Llywodraeth Cymru heddiw (dydd Mercher 28 Hydref), dywedodd Rhun ap Iorwerth MS, Gweinidog Iechyd Cysgodol Plaid Cymru:

“Mae’r newyddion heddiw bod 37 o bobl bellach wedi marw o coronafirws yn ein hatgoffa’n chwyrn o’r hyn rydyn ni’n ei wynebu os ydyn ni’n methu â rheoli’r firws. Roeddem yn iawn i alw am y cyfnod clo dros-dro hwn, i’w arafu a chaniatáu i strategaeth newydd gael ei rhoi ar waith.

“Nawr mae gwir angen i ni wybod beth yw’r cynllun ar ôl Tachwedd 9fed. Rydym wedi cael rhywfaint o fanylion heddiw, a chroesawaf hynny. Rwyf wedi galw, er enghraifft, am sicrwydd y gallai campfeydd ailagor fel y gallai pobl gadw’n heini eu corff a’u meddwl.

“Ond mae angen mwy o fanylion arnom ar yr hyn y dylai busnesau gynllunio ar ei gyfer, ac yn hollbwysig yr hyn y bydd y Llywodraeth yn ei wneud yn wahanol o ran rheoli a churo’r firws i lawr, yn enwedig trwy gryfhau’r system brofi.”

Gohirio cyflwyno gwasanaeth 111 yng Ngogledd Cymru tan 2022

Mae Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau mewn ymateb i gwestiwn gan Rhun ap Iorwerth MS na fydd rhif 111 di-argyfwng y GIG yn cael ei gyflwyno yng ngogledd Cymru tan 2022, flwyddyn yn hwyrach na’r disgwyl.

Roedd ardal Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr o hyd yn mynd i fod ymhlith yr ardaloedd olaf i 111 gael ei gyflwyno – mae wedi digwydd fesul cam ledled Cymru – nawr mae’r oedi’n golygu bod cleifion yn y gogledd yn cael eu siomi.

Mae cleifion yn y gogledd wedi gallu ffonio 111 i drafod materion Covid-19, er y bu adroddiadau o anawsterau wrth fynd drwodd, ond mae gohirio’r gwasanaeth llawn ymhellach yn golygu costau ychwanegol a gwasanaeth israddol i gleifion yn y gogledd am flwyddyn arall.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth:

“Byddai’r gwasanaeth hwn bob amser yn cael ei gyflwyno fesul cam ond mae’n annerbyniol aros blwyddyn arall yn y gogledd. Mae hwn yn wasanaeth hanfodol, ond bydd yn rhaid i gleifion yng ngogledd Cymru barhau i dalu am alwadau i NHS Direct i ofyn am gyngor meddygol di-argyfwng.”

14 syniad Plaid Cymru ar gyfer pythefnos y ‘clo dros dro’

Mae angen ‘toriad clir’ o gyfyngiadau er mwyn mynd i’r afael â gwendidau’r system prawf, olrhain ac ynysu, yn ôl Plaid Cymru.

Y bwriad yw sicrhau gostyngiad sylweddol yn y rhif R a gosod sylfeini a Strategaeth dileu Covid-19 gyda ‘clo dros dro’.

Fel y blaid gyntaf yng Nghymru i awgrymu toriad o’r fath, mae Plaid Cymru yn parhau i gefnogi’r syniad. Fodd bynnag, mae yna fanylion penodol yr hoffai’r Blaid eu gweld yn cael eu cynnwys os am roi cefnogaeth lawn a phrofi’r ffordd mwyaf effeithiol. Dywed y Blaid mai nawr yw’r amser i ddod at ein gilydd i amddiffyn ein GIG unwaith eto ac achub bywydau.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth, Gweinidog Cysgodol Plaid Cymru dros Iechyd a Gofal:

“Rwyf am i gyn lleied o gyfyngiadau â phosibl gael eu gosod, ond eu gorfodi’n briodol, a gyda chefnogaeth glir i’r bobl a busnesau yr effeithir arnynt.

“Ond yn anffodus, oherwydd methiant polisïau gan Lywodraethau Cymru a’r DU hyd yma, er mwyn cyrraedd y pwynt hwnnw mae angen clo dros dro nawr er mwyn cael y feirws dan reolaeth ac i ddechrau o’r newydd.

“Rhaid i’r Prif Weinidog gyhoeddi cynllun manwl ar frys i fynd i’r afael ag annigonolrwydd yr ymateb cyfredol, gan gynnwys cynigion fel y rhai y mae Plaid Cymru yn eu cynnig heddiw.

“Maent yn cynnwys ystod o fesurau i wella ein system olrhain ac ynysu, i ddiogelu gweithleoedd, ac i sicrhau cefnogaeth ariannol ddigonol i fusnesau a’u gweithwyr.

“Yn sgîl y cyngor gan SAGE a’r nifer uchaf erioed o achosion Coronavirus yng Nghymru yr wythnos diwethaf, mae’n rhaid cael cyfyngiadau pellach.

“Does neb eisiau byw yn mynd a dod allan o gyfyngiadau byth a beunydd. Rhaid i’r egwyl hon fod yn ddechrau ar ddull gwahanol. Rhaid i’r camau a gymerir nawr wneud gwahaniaeth gwirioneddol o ran gostwng y rhif R ac arbed bywydau yn y pen draw.”

—-

Mae’r cynllun 14 pwynt yn dilyn:

1. Gyrru ‘R’ yn sylweddol is nag 1 fel sail i strategaeth ddiddymu.
2. Mabwysiadu argymhelliad Iechyd Cyhoeddus Cymru i brofi cysylltiadau asymptomatig pobl sydd wedi profi’n bositif.
3. Adnoddau ychwanegol uniongyrchol a sylweddol ar gyfer ein gallu profi ac olrhain ein hunain gyda therfyn uchaf o 24 awr rhwng y prawf a’r canlyniad wrth ddatblygu’r gallu i gwblhau profion ar gyfer gweithwyr gofal iechyd a phoblogaethau cyfan mewn ardaloedd lleol.
4. Gweithredu argymhellion SAGE yn llawn (cyfarfod Medi 21ain) a gofyniad i’r Llywodraeth ofyn i TAC edrych eto ar straeon llwyddiant byd-eang – fel Fietnam – a chynhyrchu argymhellion yn seiliedig ar y canfyddiadau hynny.
5. Datgeliad llawn o’r cyngor diweddaraf a roddwyd i Lywodraeth Cymru a gwaith a gomisiynwyd. (Cyngor a gwaith diweddaraf TAC gan Brifysgol Abertawe)
6. Pob person sy’n dod i mewn neu’n dychwelyd i Gymru o dramor i gael eu profi a’u hailbrofi eto o fewn dyddiau.
7. Gofyniad cyfreithiol i ddiogelu gweithleoedd trwy gynllun awyru ar gyfer pob adeilad cyhoeddus a gweithle, ysgol a choleg, ynghyd â masgiau wyneb gorfodol mewn ffreuturau a choridorau yn y gweithle.
8. Ymrwymiad i ganslo arholiadau TGAU a Safon Uwch yn 2021. Cyhoeddi cynllun clir i alluogi myfyrwyr i ddychwelyd adref ar gyfer y Nadolig, gan gynnwys profion ar gyfer pob myfyriwr mewn pryd iddynt gael canlyniad cyn iddynt adael, gyda gofyniad i fyfyrwyr o Gymru i hunan-ynysu am bythefnos yn eu cartrefi os ydyn nhw’n profi’n bositif.
9. Ail-werthuso cefnogaeth ariannol gyfredol Llywodraeth Cymru i sicrhau’r gefnogaeth fwyaf posibl i fusnesau ac unigolion.
10. Gorfodi llymach o ddiffyg cydymffurfio, gan fabwysiadu dull dim goddefgarwch.
11. Cymryd stoc ar frys o adnoddau (PPE, peiriannau anadlu, gwelyau gofal critigol) a phwyslais o’r newydd ar ymyrraeth feddygol gynnar.
12. Nodi ysbytai nad ydynt yn Covid i hwyluso triniaeth ar gyfer canser a salwch difrifol eraill ochr yn ochr â datblygu “ysbytai ynysu” – cyfleusterau ar wahân lle gellir trin Covid-19 a chleifion positif i ffwrdd o gleifion eraill. Dylai’r Llywodraeth hefyd ddatblygu “canolfannau hunan-ynysu” fel y rhai yng Nghanada lle gall pobl na allant ynysu oddi wrth eu teuluoedd gartref wneud hynny’n ddiogel. Mae ysbytai neu unedau ynysu yn allweddol i frwydro yn erbyn haint a gafwyd mewn ysbytai.
13. Cryfhau’r cyfathrebiadau sy’n wynebu’r cyhoedd, ailgyflwyno’r gynhadledd i’r wasg ddyddiol a darparu rhyddhau ystadegau bob dydd, nid bob wythnos. Dylai hyn gynnwys gwell cyfathrebu ynghylch buddion ymyrraeth gynharach i drin symptomau Covid a’r camau ataliol y gellir eu cymryd.
14. Mae arolygon a gynhaliwyd gan y SYG wedi canfod lefelau uwch o bryder yn ystod y broses gloi i lawr a’r cyfnod canlynol. Dylai’r Gweinidog Iechyd Meddwl newydd amlinellu Cynllun Adferiad Iechyd Meddwl Ôl-euog, a ddyluniwyd i gefnogi’r rhai sydd wedi profi problemau iechyd meddwl yn ystod y pandemig, a dylai Llywodraeth Cymru ddyrannu cyllid i sicrhau bod y cynllun hwn yn cael ei gyflawni’n llwyddiannus.

Mae angen cefnogaeth ariannol ar Gyrff Llywodraethu Chwaraeon i achub ein clybiau cymunedol, yn rhybuddio Plaid Cymru

Mae llawer wedi croesawu ailgychwyn pêl-droed ar lefel genedlaethol, ond heb gefnogaeth bellach i glybiau pêl-droed ar lefel llawr gwlad, mae llawer yn ofni am ddyfodol y gêm.

Mae Gweinidog Cysgodol Iechyd a Chyllid Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth AS, wedi mynegi pryder ynghylch yr “effeithiau canlyniadol” pe bai clybiau lleol yn dechrau cau.

Er bod pêl-droedwyr yn haenau uchaf y gêm wedi cael chwarae’n gystadleuol, nid yw clybiau yn yr haenau isaf yn gallu gwneud hynny eto, ac mae rheolwr tîm Tref Llangefni wedi mynegi pryder am yr “effaith y bydd yr absenoldeb hirfaith hwn o chwarae’n gystadleuol” yn ei gael ar ei chwaraewyr.

Mae rheolwr tîm cyntaf Hotspur Caergybi yn adrodd bod plant lleol wedi “colli’r awydd oedd ganddyn nhw cyn y cyfnod cloi i fod yn egnïol” ac yn poeni am adran iau “ffyniannus” y clwb.

Dywed Mr ap Iorwerth y dylai Llywodraeth Cymru, wrth wrando ar yr alwad am fwy o arian, sicrhau bod hyn ar gael i gorff llywodraethu pêl-droed yng Nghymru, Cymdeithas Bêl-droed Cymru. Wrth ddosbarthu’r arian trwy’r corff llywodraethu cenedlaethol, byddant yn gallu teilwra cefnogaeth ar draws clybiau neu gynghreiriau fel y gwelant yn dda, heb i glybiau unigol orfod cystadlu am arian yn erbyn cant o glybiau eraill ar draws llawer o wahanol chwaraeon.

Dywedodd Gweinidog Cysgodol Iechyd a Chyllid Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth AS:

“Mae cynaliadwyedd clybiau chwaraeon ledled Cymru yn bryder gwirioneddol, a dim ond un enghraifft yw pêl-droed.

“Mae clybiau pêl-droed lleol yn dweud wrtha i eu bod nhw’n mynd i ddiflannu heb gefnogaeth ariannol. Bydd yr effeithiau canlyniadol yn gwneud Cymru yn llai egnïol, yn llai iach a gyda llai o gyfleoedd ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.

“Mae tîm chwaraeon lleol yn fwy na’r gamp ei hun – mae’n ymwneud â dod â chymunedau ynghyd, y buddion iechyd ac, wrth gwrs, bwydo talent i haenau uwch. Heb i glybiau symud ymlaen ar lawr gwlad, yn y pen draw bydd y gêm genedlaethol yn dioddef.

“Mae’n bwysig bod cymorth ariannol ar gael i gyrff llywodraethu a all wedyn benderfynu ar y ffordd orau i ddefnyddio’r arian.”

Dywedodd rheolwr tîm dynion Tref Llangefni, Chris Roberts:

“Fel clwb, rydyn ni, fel cymaint o rai eraill, mewn limbo ar hyn o bryd gan nad oes gennym ni syniad pryd y byddwn ni’n cael chwarae pêl-droed cystadleuol eto. Mae dwylo CBDC wedi’u clymu, a dweud y gwir, oherwydd ni allant roi’r ‘oce’ inni chwarae gemau cystadleuol nes bod Llywodraeth Cymru yn cwrdd â nhw hanner ffordd ac yn rhoi’r amodau yn eu lle i ganiatáu i hynny ddigwydd.

“Rwy’n poeni am yr effaith y bydd yr absenoldeb hirfaith hwn o chwarae’n gystadleuol yn ei gael nid yn unig ar iechyd corfforol a meddyliol fy chwaraewyr a staff, ond ar gyfer clybiau ledled y wlad, a chyfranogiad cyffredinol mewn gweithgaredd corfforol hefyd, sydd mor bwysig i’n iechyd a lles, yn enwedig ar adeg fel hon.

“Mae chwarae chwaraeon cystadleuol wedi bod yn rhan enfawr o’n bywydau ers pan oeddem yn blant ifanc, felly mae cael hynny wedi ei dynnu oddi wrthym ar adeg lle mae ei angen arnom fwyaf yn peri gofid mawr a gobeithio y gellir dod i benderfyniad yn fuan er mwyn caniatáu inni wneud hynny neu bydd chwarae neu glybiau a chwaraewyr yn diflannu’n gyflym, nid yn unig yn effeithio arnom ni nawr, ond bechgyn a merched ifanc sydd eisiau chwarae pêl-droed yn y dyfodol hefyd. ”

Dywedodd rheolwr tîm cyntaf Hotspur Caergybi, Darren Garmey:

“Mae angen i ni weld cynllun gweithredu clir ar gyfer dychwelyd chwaraeon cystadleuol gan Lywodraeth Cymru, a bod y gefnogaeth ariannol yno i’w alluogi i ddigwydd os na allwn gael cefnogwyr am y tro. Mae lles corfforol a meddyliol fy chwaraewyr a staff yn dioddef oherwydd na allwn chwarae gemau cystadleuol, ac nid oes unrhyw gynllun y gallwn ei weld i ganiatáu inni ddychwelyd yn fuan.

“Mae gennym ni adran iau lewyrchus yn y clwb, ond hyd yn oed yno rydw i wedi gweld sut mae ein chwaraewyr wedi bod ers misoedd o ddim gemau cystadleuol – plant ifanc sydd wedi colli’r awydd oedd ganddyn nhw cyn y cyfnod cloi i fod yn egnïol ac i gadw’n iach trwy chwarae chwaraeon, boed yn bêl-droed ai peidio.

“I’n chwaraewyr hŷn, mae’r effeithiau hynny hyd yn oed yn fwy, gan fod llawer yn teimlo pwysau darparu ar gyfer eu teuluoedd drwy’r pandemig ar eu hysgwyddau hefyd ac rwy’n poeni’n fawr am yr effaith mae beidio chwarae’n gystadleuol yn cymryd ar bawb yn ein cymuned chwaraeon . Nid wyf yn credu bod Llywodraeth Cymru yn sylweddoli pa mor ddifrifol yw’r sefyllfa hon. Mae angen iddyn nhw weithredu i’w ddatrys a gwneud hynny’n gyflym.”

“Mae hyn yn cadarnhau fy nghred bod yn rhaid i Betsi fynd. Mae angen cychwyn o’r newydd, ar gyfer staff a chleifion ledled gogledd Cymru.”

Wrth ymateb i ddatganiad ysgrifenedig gan y Gweinidog Iechyd sy’n cadarnhau dim newid i statws ‘mesurau arbennig’ Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr, dywedodd Gweinidog Iechyd Cysgodol Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth MS:

“Ar ôl mwy na 5 mlynedd mewn mesurau arbennig, mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi bod Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i aros mewn mesurau arbennig.

“Diolch i’r holl staff yn gwneud eu gorau mewn amgylchiadau anodd.

“Mae hyn yn cadarnhau fy nghred bod yn rhaid i’r Bwrdd Iechyd fynd. Mae angen cychwyn o’r newydd, ar gyfer staff a chleifion ledled gogledd Cymru.”

Banc Bwyd Ynys Môn yn parhau i ofalu am bobl mewn angen

Yr wythnos hon, bu i Rhun ap Iorwerth ymweld â gwirfoddolwyr gweithgar banc bwyd newydd a gafodd ei sefydlu dros y cyfnod clo.

Mewn cydweithrediad â’r Cyngor Sir mae Banc Bwyd Ynys Môn wedi ymestyn o Gaergybi, i leoliad dros dro yn Neuadd yr Eglwys, Llangefni. Mae’r banc bwyd newydd yn agor y drws i unigolion a theuluoedd sy’n methu prynu bwyd, ac mae’n agored rhwng 10-2 bob dydd Llun, Mercher a Gwener. Maen nhw hefyd yn cludo nwyddau ar hyd a lled yr Ynys, er mwyn ymateb i ofynion gan bobol sydd ddim yn byw o fewn cyrraedd Caergybi a Llangefni.

Cafodd y banc bwyd yma ei sefydlu yn dilyn cynnydd yn nifer yr achosion o bobol oedd angen Cymorth i gael bwyd ar y bwrdd yn ystod y cyfnod clo. Roedd ymateb cyflym ac effeithiol Medrwn Môn yn galw am wirfoddolwyr Cymunedol i ymgysylltu a phobol allai fod angen Cymorth o fewn ei hardaloedd lleol, yn golygu fod cyswllt da yn cael ei wneud o fewn ardaloedd, a daeth yn amlwg fod mwy o bobol nac erioed yn byw mewn tlodi yma ym Môn.

Yn ol Roy Files un o sylfaenwyr y Banc Bwyd: “Roedd yr angen am gymorth bwyd wedi cynyddu yn sylweddol dros y cyfnod clo. Roedd yr un nifer o atgyfeiriadau (referrals) yn dod mewn yn ddyddiol yn ystod y cyfnod clo, ag oedd yn arfer dod mewn wythnos cyn y cyfnod clo.

“Ar hyn o bryd mae’r angen wedi tawelu unwaith yn rhagor, ond mae cynnydd i weld ar y gorwel. Rydym yn rhagweld cynnydd cyflym pe byddai Ynys Mon yn cael ei roi ar glo eto, ac mae’r gaeaf hefyd yn dod a’i broblemau ac anghenion pobol dros y Nadolig hefyd.”

Er mwyn cynnig cymorth i Fanc Bwyd Ynys Môn, bydd Rhun ap Iorwerth unwaith eto eleni yn cynnal yr ymgyrch flynyddol ‘Calendr Adfent o Chwith’ mewn cydweithrediad gyda gweithleoedd ac ysgolion ar hyd a lled Ynys Môn.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth: “Eleni eto, rydym yn gobeithio medru cyd-weithio gydag Ysgolion Cynradd ac Uwchradd Môn, yn ogystal â gweithleoedd i gymryd rhan yn yr ymgyrch flynyddol ‘Calendr Adfent o Chwith’ ble rydym yn annog pawb sydd yn medru gwneud hynny, i ‘roi’ eitem mewn basged ym mis Rhagfyr a thros gyfnod yr Adfent. Byddwn yn trefnu bod popeth yn cyrraedd y Banc Bwyd, ac yn cael ei ddosbarthu i drigolion lleol sydd ddim yn gallu prynu bwyd, nac nwyddau ymolchi.”

Os oes gennych ddiddordeb fod yn rhan o’r ymgyrch ‘Calendr Adfent o Chwith’ eleni, cysylltwch gyda Swyddfa Etholaeth Rhun ap Iorwerth drwy ffonio: 01248 723 599 neu ebostio: rhun.apiorwerth@senedd.cymru

Defnyddiwch ysbytai heb Covid i helpu i fynd i’r afael â rhestrau aros, meddai Rhun ap Iorwerth

Wrth ymateb i’r newyddion bod rhestrau aros saith gwaith yn mwy na blwyddyn yn ôl, dywedodd Rhun ap Iorwerth MS, Gweinidog Iechyd Cysgodol Plaid Cymru,

“Ar ddechrau’r pandemig gofynnwyd inni aros gartref i achub y GIG ond y gwir yw bod angen cynilo am amser hir. Rydym yn talu’r pris am ganoli gwasanaethau, yn methu â chynllunio ein gweithlu ac yn y pen draw yn tynnu ein gwasanaeth iechyd o’i wytnwch. Nawr rydym yn clywed bod y rhestrau aros – sydd eisoes yn hir – wedi lluosi saith gwaith.

“Mae angen i Lywodraeth Cymru edrych ar frys ar ffyrdd o gyflymu’r rheini ar restrau aros am lawdriniaeth arferol ac rwyf wedi ailadrodd fy ngalwadau am greu mwy o ysbytai di-COVID. Rhaid i Lywodraeth Cymru sicrhau bod ysbytai yn gallu creu amgylcheddau diogel fel y gall pobl fod yn hyderus wrth fynychu ar gyfer gweithdrefnau arferol, fel y gellir rheoli’r rhestrau aros annerbyniol o hir hyn.”