MAE ANGEN MWY O GYMORTH I BOBL SY’N BYW MEWN TLODI TANWYDD

Rhun ap Iorwerth yn galw am gamau pellach i helpu’r rhai sydd fwyaf agored i niwed gyda chostau tanwydd ac ynni’n codi

Heddiw yn y Senedd, gofynnodd Rhun ap Iorwerth, Aelod o’r Senedd dros Ynys Môn, i Weinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol Llywodraeth Cymru pa gamau sy’n cael eu hystyried i ddarparu cymorth ychwanegol i’r rhai sy’n byw mewn tlodi tanwydd cyn y cynnydd a ragwelir yn y cap ar brisiau ynni yn hwyrach ymlaen eleni.

Gall hyd at 45% o holl aelwydydd Cymru fod mewn tlodi tanwydd yn dilyn y cynnydd yn y cap pris ym mis Ebrill 2022, yn ôl mesur tlodi tanwydd Cymru. Roedd yr amcangyfrifon diwethaf a gasglwyd ar gyfer Ynys Môn yn 2018 yn amcangyfrif bod cyfradd tlodi tanwydd yn uwch na chyfartaledd cenedlaethol Cymru ar y pryd.

Yn ei gwestiwn i’r Gweinidog, dywedodd Rhun ap Iorwerth AS:

“Mae lefel y bobl sydd mewn tlodi tanwydd yn syfrdanol, a fe welwn sut mae costau ynni a thanwydd fel rhan o’r argyfwng costau byw yn ehangach yn dyfnhau o ddydd i ddydd, bron, a’r caledi ariannol y mae rhai o’n hetholwyr mwyaf agored i niwed yn ei brofi.

“Mae disgwyl i brisiau tanwydd godi eto, wrth i’r cap godi ymhellach yn ddiweddarach eleni. Fy nghwestiwn i yw: pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd yn awr i ystyried yr opsiynau ar gyfer darparu cymorth ychwanegol i’n hetholwyr mwyaf agored i niwed pan fydd yr ergyd drymach honno’n taro?”

Mewn ymateb, cytunodd Jane Hutt, y Gweinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol â’r sylwadau, ac wrth nodi rhai o’r mesurau pellach sy’n cael eu cymryd gan Lywodraeth Cymru – gan gynnwys dechrau talu’r rownd nesaf o’r cynllun cymorth tanwydd yn gynharach, galwodd hefyd ar Lywodraeth y DU i fynd i’r afael â’r cynnydd mewn prisiau ynni.

Cyfeiriodd Mr ap Iorwerth hefyd at yr effaith y mae costau byw yn ei gael ar Ynys Môn a’r cynnydd yn y galw am fanciau bwyd. Llongyfarchodd y bartneriaeth newydd rhwng Cyngor Môn ac Elfennau Gwyllt a gyhoeddwyd yr wythnos hon, sef prosiect lleol arloesol i gyflenwi cynnyrch ffres i fanciau bwyd Ynys Môn.

Ychwanegodd Rhun ap Iorwerth AS:

“Mae’r gwaith sy’n cael ei wneud yn lleol i gefnogi’r rhai sydd â’r angen mwyaf ac sy’n teimlo effaith yr argyfwng costau byw yn cael ei werthfawrogi gymaint – ond mae’n gywilyddus bod angen y mesurau hyn arnom.

“Mae llawer mwy y gellir ei wneud i fynd i’r afael â’r argyfwng hwn. Rhaid i Lywodraeth y DU hefyd gymryd camau i ostwng y cap pris ar gyfer aelwydydd incwm îs er mwyn sicrhau eu bod yn gallu cwrdd â chostau eu hanghenion ynni ymhlith mesurau hanfodol eraill.”

DIWEDD

“Mae’n warthus ei bod wedi cymryd cyhyd i ddechrau gweld pethau o safbwynt menywod mewn gofal iechyd” meddai AS Ynys Môn

Rhun ap Iorwerth yn croesawu cynllun deng mlynedd iechyd menywod Llywodraeth Cymru ond yn mynnu bod rhaid iddo ddod a newid gwirioneddol

Yn y Senedd ar Ddydd Mawrth, 5ed o Orffennaf 2022, fe ymatebodd Rhun ap Iorwerth AS i ddatganiad ansawdd y Gweinidog dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Eluned Morgan, ar iechyd menywod a merched. Yn y datganiad hwnnw, cyfeiriodd Llywodraeth Cymru hefyd at gynlluniau i gyhoeddi cynllun iechyd menywod deng mlynedd yn yr hydref. Daw hyn ddeufis ar ôl i Blaid Cymru gyflwyno cynnig i’r Senedd yn pwysleisio pwysigrwydd mynd i’r afael â materion yn ymwneud â iechyd menywod a merched.

Tra’n croesawu’r datganiad, gofynnodd Rhun ap Iorwerth, Aelod Seneddol Ynys Môn am sicrwydd y byddai adnoddau digonol yn cael eu neilltuo i weithredu’r cynllun, gan bwysleisio’r angen iddo wneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau menywod a merched.

Mae’r “British Heart Foundation” yn amcangyfrif y gallai marwolaethau 8,000 o fenywod dros gyfnod o 10 mlynedd fod wedi cael eu hatal pe baent wedi derbyn gofal cardiaidd oedd yn addas i’w hanghenion.

Yn ei ymateb i’r cynlluniau, dywedodd Rhun ap Iorwerth, Aelod o’r Senedd dros Ynys Môn:

“Mae’n syfrdanol ac yn warthus, a bod yn onest, ei bod wedi cymryd cyhyd i ni ddechrau gweld pethau o safbwynt menywod a merched mewn gofal iechyd.”

Roedd Mr ap Iorwerth, sy’n aelod o Bwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol y Senedd a llefarydd Plaid Cymru ar Iechyd a Gofal, nid yn unig yn cwestiynu sut y byddai’r cynllun yn cael ei ariannu ond hefyd sut y byddai cynnydd yn cael ei fesur, gan bwysleisio’r angen i sicrhau newid gwirioneddol yn y gofal y mae merched yn ei dderbyn.

Ychwanegodd Rhun ap Iorwerth AS:

“Mae’n hollbwysig i ferched, ac i ninnau fel Seneddwyr, weld a theimlo bod y cynllun yma sydd wedi’i gyhoeddi gan Lywodraeth Cymru yn gwneud gwahaniaeth.

“Gofynnais i’r Gweinidog felly sut y bydd merched yn gallu gweld a phrofi bod newid wedi bod a bod hynny’n cael effaith amlwg ar y gofal y maent yn ei dderbyn o fewn ein gwasanaethau iechyd a gofal.”

Cyhoeddodd y Gweinidog, Eluned Morgan AS, y byddai’n rhaid i fyrddau iechyd fodloni’r cynllun o fewn eu hadnoddau eu hunain ond bod £160,000 o gyllid ychwanegol wedi’i neilltuo wrth ei ddatblygu.

DIWEDD

Mae angen mwy o gefnogaeth i Gynghorau i ddiogelu ysgolion gwledig: Ymgeisydd Arweinyddol Plaid Cymru

Mae AC Ynys Môn a’r ymgeisydd ar gyfer Arweinyddiaeth Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth, wedi datgelu ei gynlluniau i helpu i gadw ysgolion wrth wraidd ein cymunedau.

Mae Mr ap Iorwerth yn dweud ei fod yn cydymdeimlo â chynghorau sy’n gweithio i gyfyngiadau gwario tynnach a thynnach, tra hefyd yn dod dan bwysau gan Lywodraeth Cymru o nifer o gyfeiriadau sy’n gwrthdaro a’i gilydd.

Dywedodd: “Mae Llywodraeth Cymru eisiau rhoi’r argraff ei bod yn amddiffyn ysgolion gwledig trwy ddyfeisio ‘cod’ newydd y bydd yn rhaid i gynghorau ei ddilyn cyn cau ysgolion. Rwy’n croesawu unrhyw ymdrechion gwirioneddol i helpu ysgolion llai, ond ar yr un pryd â’r cod hwn yn cael ei ddatblygu, mae polisi’r Llywodraeth yn annog symud tuag at ysgolion mwy, ac yn hollbwysig, mae cod sydd ddim yn cael ei gefnogi gydag adnoddau ychwanegol yn llen fwg.”

Ychwanegodd: “Fel Prif Weinidog, hoffwn gefnogi Cynghorau i geisio dod o hyd i ffyrdd newydd ac arloesol o gadw ysgolion yn agored yn eu cymunedau, ac yr wyf yn arbennig yn ffafrio creu ‘Ysgolion Ardal’ aml-safle, gydag un Pennaeth ac un Corff Llywodraethol yn rhannu costau a gosod nodau a safonau cyffredin ar draws y gwahanol safleoedd, ond yn hollbwysig yn caniatáu i fwy o gymunedau gadw eu hysgolion cynradd.

“Ni fydd y ‘fargen newydd’ hon ar gyfer clystyrau ysgolion gwledig yn atal pob ysgol rhag cau, ond bydd yn rhoi grym i Gynghorau i edrych am atebion arloesol, yn helpu i gyflwyno safonau mewn lleoliad ysgol fechan, a bydd adnoddau priodol yn golygu bod natur wledig yn cael ei groesawu yn hytrach na chael ei ystyried fel baich.”

Dywedodd Mr ap Iorwerth nad yw wedi gwrthwynebu’n llwyr yr egwyddor o uno ysgolion lle nad oes unrhyw opsiynau eraill, a bod achosion lle mae rhai ysgolion yn anghynaladwy yn addysgol ac yn ariannol oherwydd niferoedd isel o ddisgyblion. Fodd bynnag, mae am i gynghorau gael helpu i sicrhau mai cau ydy’r dewis olaf.

Cenedl i’n Ieuenctid

Wrth i ddisgyblion Cymru dderbyn canlyniadau TGAU heddiw, mae Rhun ap Iorwerth wedi amlinellu rhai o’i gynlluniau i gefnogi pobl ifanc

Ar ddiwrnod canlyniadau arholiadau, mae ymgeisydd arweinyddol Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth wedi llongyfarch myfyrwyr Cymru ar eu camp ac wedi amlinellu ei ‘Gynllun Cymru Ifanc’ a fyddai’n rhoi lles ieuenctid wrth galon penderfyniadau Llywodraeth Cymru.

Yn siarad ar ddiwrnod canlyniadau TGAU ac arholiadau eraill, dywedodd Rhun ap Iorwerth:

“Llongyfarchiadau i’r rhai a dderbyniodd eu canlyniadau TGAU ac arholiadau eraill ar ôl eu holl dyfalbarhau, a diolch i’r athrawon a staff ysgol am eu cefnogaeth a gwaith caled gyda’r disgyblion. Pob hwyl iddynt wrth iddynt wneud penderfyniadau am eu dyfodol.

“Mae rhoi’r cyfle i bobl ifanc gyrraedd eu potensial yn rywbeth sy’n bwysig iawn i mi. Rydw i’n credu’n gryf yn yr angen i roi’r rhyddid i addysgwyr godi a gwireddu uchelgeisiau dinasyddion ifanc Cymru.

“A rydw i eisiau rhoi lles ieuenctid Cymru wrth wraidd popeth mewn llywodraeth. Dyna pam yr ydw i, fel rhan o fy ymgyrch arweinyddol, yn cyhoeddi fy mwriad i greu ‘Cynllun Cymru Ifanc’ newydd, cynhwysfawr, i gefnogi pobl ifanc.

“Bydd y Cynllun yn cynnwys camau hybu a gwarchod iechyd corfforol a meddyliol drwy addysg a hamdden, ac yn rhoi gwir gyfle i’n hieuenctid osod yr agenda, gan gynnwys trwy ein Senedd Ieuenctid newydd yng Nghymru. Byddwn yn sefydlu gwasanaeth gwybodaeth a dinasyddiaeth, ‘Cymru Ifanc’ gan ddysgu oddi wrth ‘Young Scot’ yn yr Alban.

“Rwyf am i’n pobl ifanc fod yn gyffrous ynglŷn â thyfu i fynu yng Nghymru, a theimlo’u bod yn cael y gefnogaeth orau i gyrraedd eu potensial, yn academaidd, mewn gwaith, mewn iechyd ac yn gymdeithasol.

“A bwriad fy nghynllun ‘Dewch a’ch Sgiliau Gartref’ fyddai i geisio rhoi pob cyfle i’r rhai sydd wedi gadael i gael addysg a hyfforddiant ddod ‘nôl gartref i gyfrannu at ddyfodol Cymru.”

Mae AS ieuengaf Plaid Cymru, Ben Lake, wedi rhoi ei gefnogaeth i Rhun yn y ras arweinyddol. Dywedodd:

“Mae Rhun wedi amlinellu gweledigaeth gyffrous, ac o bwysigrwydd arbennig yw’r pwyslais mae’n ei roi ar ddyfodol cenedlaethau iau. Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth fod gan Rhun yr angerdd a’r gallu i ysbrydoli’r gefnogaeth eang sydd ei angen i wireddu dyfodol o’r fath. Felly, rwy’n falch o gefnogi ei ymgeisyddiaeth i arwain Plaid Cymru.”

Rhun yn defnyddio datganiad Cynulliad i ddymuno penblwydd hapus i ganolfan yng Nghaergybi sydd wedi rhoi Môn ar fap chwaraeon y byd

Defnyddiodd Rhun ddatganiad 90 eiliad yn y Cynulliad Cenedlaethol yr wythnos hon i ganmol gwaith Canolfan Codi Pwysau a Ffitrwydd Caergybi ac Ynys Môn.

Roedd Rhun wedi mynychu dathliadau’r Ganolfan yn 50 oed yng Ngwesty Bae Trearddur dros y penwythnos, a oedd hefyd yn gyfle i ddathlu llwyddiant y codwyr pwysau Gareth Evans, Hannah Powell ac erill, yn ogystal a thalu teyrnged i sefydlwr y Ganolfan a’r enillydd medal Cymanwlad, Bob Wrench.

Yr wythnos hon, gwnaeth Rhun ddatganiad yn y Senedd yn canmol gwaith y Ganolfan yn eu cymuned leol yn ogystal ag ar y llwyfan byd-eang. Dywedodd:

“Diolch am y cyfle i ddymuno pen-blwydd hapus i sefydliad sy’n gwneud cyfraniad enfawr at iechyd a ffitrwydd Ynys Môn, ac sydd hefyd, yn digwydd bod, yn ganolfan rhagoriaeth chwaraeon o safon fyd-eang.

“Un o uchafbwyntiau Gemau’r Gymanwlad eleni oedd perfformiad y codwr pwysau Gareth Evans a enillodd y fedal aur. Roedd ei gamp wrth godi pwysau yn aruthrol, ond yr un mor drawiadol oedd yr angerdd a ddangosodd wrth redeg at ei hyfforddwr, Ray Williams, i ddathlu. Roedd Ray ei hun wedi sylweddoli breuddwyd fel hyfforddwr, ond cyn hyfforddi, roedd ef ei hun wedi ennill aur i Gymru yng Ngemau 1986 yng Nghaeredin. Cyflwynwyd Ray i godi pwysau gan Bob Wrench, enillydd efydd yng Ngemau Christchurch yn 1974, a Bob oedd â’r weledigaeth o sefydlu Canolfan Godi Pwysau a Ffitrwydd Caergybi ac Ynys Môn 50 mlynedd yn ôl.

“Yn athro chwaraeon ysgol uwchradd, nid yn unig oedd o’n dalentog iawn wrth godi pwysau, ond hefyd gallai weld beth all codi pwysau ei gynnig i bobl ifanc yr ardal, na fyddai efallai wedi cael cyfleoedd tebyg fel arall. Roedd Ray a Gareth ymysg y miloedd i gael budd. I roi syniad i chi o lwyddiant HAWFC, mae Ray ei hun wedi hyfforddi codwyr pwysau i 97 o fedalau aur ieuenctid ac uwch ar lefelau Cymreig a rhyngwladol. Ond mae agwedd gymunedol y clwb yn un sydd yr un mor bwysig. Mae hwn yn ganolfan gyda’i drysau ar agor i BAWB.

“Felly, Pen-blwydd Hapus a hir oes i’r sefydliad yma sydd wedi gwneud cymaint i’w gymuned a, thrwy ragoriaeth, wedi gwneud cymaint i helpu rhoi Caergybi a Môn ar fap chwaraeon y byd.”

AC yn gofyn am gefnogaeth i Marina Caergybi ac i ddysgu gael eu gwersi ar ôl yr ymateb i storm Emma

Gofynnodd Aelod Cynulliad Ynys Môn Rhun ap Iorwerth heddiw i Lywodraeth Cymru am ddiweddariad ar y gwaith clirio ar ôl storm Emma ym mhorthladd Caergybi.

Fodd bynnag, roedd yn siomedig gyda’r ymateb, yn enwedig o ystyried effaith amgylcheddol ac economaidd y difrod, a’r ffaith fod pryderon yn dal i gael eu lleisio gan bobl leol am yr ymdrechion clirio.

Yn ei gwestiwn i’r Ysgrifennydd Cabinet dros Ynni, Cynllunio a Materion Gwledig yn y Cynulliad heddiw, gofynnodd Rhun ap Iorwerth:

“Wrth edrych yn ôl, dwi’n meddwl fod rhai cwestiynau difrifol ynghylch cyflymder yr ymateb i’r hyn a ddigwyddodd yng Nghaergybi. Rwy’n credu ei bod yn eithaf clir ei fod o wedi bod, ac yn parhau i fod, yn fater amgylcheddol difrifol. Felly, efallai y gallech chi ein diweddaru a gollwyd cyfle i ymyrryd yn gynnar, i ddelio ag effeithiau amgylcheddol yr hyn a ddigwyddodd. A pha wersi a ddysgwyd, o ran sicrhau, os oes anghytundeb ynghylch pwy ddylai gymryd drosodd, y gall Llywodraeth Cymru neu’ch cyrff perthnasol ymyrryd?

“Yn ail, wrth edrych ymlaen, gan fod hynny’n hanfodol nawr, mae arnom angen sicrwydd ar yr hyn sy’n digwydd. Rwyf wedi clywed adroddiadau y bore yma o bobl yn dychwelyd o’r môr i Gaergybi am y tro cyntaf ers y digwyddiad, a chael eu synnu gyda’r hyn sydd ddim wedi cael ei wneud hyd yma. Mae angen sicrwydd arnom ynglyn ag ailadeiladu’r marina, ar help i unigolion a busnesau yr effeithiwyd arnynt, ac wrth gwrs ar yr angen i gamu ymlaen yn nhermau y gwaith clirio amgylcheddol, oherwydd mae llawer i’w wneud eto.”

Ar ôl y sesiwn gwestiynau, ychwanegodd:

“Roedd hwn yn ymateb siomedig arall gan Ysgrifennydd y Cabinet am ymateb Llywodraeth Cymru a’i asiantaethau i ddinistr storm Emma yng Nghaergybi. Mae pobl sy’n gweithio yn y marina, pobl sydd wedi colli cychod, a phobl sydd wedi bod ar draethau gogledd-orllewin Ynys Môn eu hunain i glirio polystyren oherwydd eu pryder am yr effaith amgylcheddol yn dweud wrthyf nad oedd yr ymateb yn ddigon cyflym, bod yna ddryswch dros pwy ddylai fod yn gwneud beth a bod y broblem yn dal i fodoli heddiw.

“Rwy’n gwerthfawrogi ystyriaeth yr Ysgrifennydd Cabinet ynghylch cefnogaeth ariannol bosibl ar gyfer atgyweirio isadeiledd cyhoeddus, a glanhau difrod amgylcheddol, ond yr oeddwn yn gobeithio cael mwy o arweiniad gan y Llywodraeth ar hyn, yn enwedig o ystyried yr effaith ar yr amgylchedd ac ar yr economi leol yn Ynys Môn.”

Dylai’r cysylltiad trydan barchu Cenedlaethau’r Dyfodol, medd AC

Bu Aelod Cynulliad Ynys Môn Rhun ap Iorwerth yn holi Llywodraeth Cymru am pa rôl allai Deddf Cenedlaethau’r Dyfodol ei chwarae mewn datblygiadau isadeiledd trydan yn Ynys Môn.

Dywedodd Rhun mai cysylltiad o dan y môr neu’r ddaear, yn hytrach na pheilonau newydd, fyddai’n gwarchod buddiannau pobl Môn rwan a chenedlaethau’r dyfodol orau, a dyma beth mae pobl Môn yn ofyn amdano. Nododd fod gennym Ddedf Cenedlaethau’r Dyfodol yng Nghymru a dylai’r cysylltiad trydan fod yn unol ag egwyddorion y ddeddf.

Yn siarad yn y siambr heddiw, dywedodd Rhun ap Iorwerth:

“Mae Grid Cenedlaethol yn bwriadu codi cysylltiad trydan newydd ar draws Ynys Môn efo’r gost yn brif – os nad yr unig – factor mewn penderfynu sut gysylltiad i’w gael, a beth maen nhw am wneud ydy mynd am yr opsiwn rhataf, sef peilonau uwchben y ddaear yn hytrach na mynd o dan y ddaear neu o dan y môr sef beth rydym ni yn Ynys Môn yn gofyn amdano fo.

“Mynd o dan y môr neu o dan y tir fyddai’n gwarchod buddiannau Ynys Môn rŵan, a chenedlaethau’r dyfodol yn Ynys Môn, ac mae ganddom ni Ddeddf Cenedlaethau’r Dyfodol yma yng Nghymru.

“Rŵan, chi ydy’r Ysgrifennydd Cabinet sydd â chyfrifoldeb dros weithrediad y Ddeddf honno. A ydych chi’n barod i roi ymrwymiad i weithio efo fi ac eraill fel ymgyrchwyr yn erbyn peilonau i wthio ar Grid, ar Ofgem, ar Lywodraeth Prydain – fydd yn gwneud y penderfyniad yn y pen draw – i sicrhau bod y cynllun cysylltu yma ddim ond yn gallu digwydd yn unol ag egwyddorion y darn pwysig yna o ddeddfwriaeth sydd wedi cael ei basio yn y lle yma?”

Yn ei ymateb, dywedodd yr Ysgrifennydd Cabinet:

“Rydw i’n gwybod am y gwaith y mae e wedi’i wneud yng nghyd-destun yr ynys ar y pwnc yma. Rydym ni fel Llywodraeth yn gweithio’n agosach gyda’r cyngor lleol ar y pethau mae ef wedi cyfeirio atyn nhw.

“Roeddwn i’n falch i weld y datganiad gan National Grid yn dweud

‘While these do not specifically place requirements on the National Grid or the development of new transmission lines, National Grid believes that the aims of the Act are important and deserve consideration.’

“Felly, mae yna beth gydnabyddiaeth gan y Grid Cenedlaethol o effaith y Ddeddf.

“Rwy’n clywed yr hyn y mae’r Aelod yn ei ddweud o ran ceblau dan y ddaear neu dan y môr, a safbwynt gychwynnol Llywodraeth Cymru yw mai tanddaearu yw’r dewis a ffefrir, ond bydd angen cael trafodaethau, abydd yr awdurdod lleol a Llywodraeth Cymru yn cymryd rhan mewn ynddynt wrth inni geisio gwneud yn fawr o’r manteision i’r ynys tra’n lliniaru effeithiau’r datblygiadau hyn.”

Yn siarad wedi’r cyfarfod yn y Senedd, ychwanegodd Rhun ap Iorwerth:

“Byddaf yn cyfarfod gyda Grid Cenedlaethol yn fuan i drafod y mater yma ymhwllach gyda nhw. Er nad ydynt hwy’n rhwym i’r Ddeddf, Mae’n bwysig fod egwyddorion y Ddeddf yn cael eu parchu.”

AC lleol Rhun ap Iorwerth yn rhoi addewid i wneud i ‘bob cennin pedr gyfri’ dros Marie Curie fis Chwefror eleni.

Mae AC Ynys Mon, Rhun ap Iorwerth wedi yn gofyn i pawb I rhoddi a gwisgo’r daffodil yn ystod mis Chwefror a mis Mawrth a helpu Nyrsys Marie Curie i ddarparu gofal a chefnogaeth i bobl sy’n byw gyda salwch terfynol a’u teuluoedd.

Mae Rhun ap Iorwerth wedi ymuno gyda Nyrsys Marie Curie Amy Law, Sue Thomas a Ruth Mcghee mewn digwyddiad yn y Senedd yng Nghaerdydd ar ddydd Mawrth, 6ed Chwefror i helpu lansio Apêl Fawr y Daffodil, sef ymgyrch codi arian flynyddol fwyaf Marie Curie.

Yn ogystal â rhoi ei gefnogaeth i’r apêl, mae Rhun ap Iorwerth yn annog pobl Ynys Mon i helpu codi mwy o arian nag erioed o’r blaen drwy’n syml rhoi cyfraniad a gwisgo bathodyn Daffodil Marie Curie, sydd ar gael gan wirfoddolwyr drwy’r wlad, mewn siopau Marie Curie, Superdrug, Spar, Poundworld a Hotter Shoes ac mewn canolfannau garddio Wyevale.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth :“Mae’r arian sy’n cael ei godi drwy Apêl Fawr Daffodil Marie Curie yn helpu i ddarparu gofal a chefnogaeth i bobl ar amser pan maen nhw ei angen fwyaf. Rydw i’n falch o ‘gefnogi’r Cennin Pedr’ dros Marie Curie, a gobeithiaf y bydd pobl Cymru yn ymuno â mi wrth gefnogi pobl sy’n cael eu heffeithio gan salwch terfynol drwy’r wlad.”
Ychwanegodd Simon Jones, Pennaeth Polisi a Materion Cyhoeddus, Cymru, Marie Curie: “Mae cael cefnogaeth Rhun ap Iorwerth yn gwneud gwahaniaeth anferth i Marie Curie. Gyda’r help y maen nhw’n ei roi, rydym yn gallu codi ymwybyddiaeth ynglŷn â beth yr ydym ni’n ei wneud ac yn cyrraedd mwy o bobl sydd ein hangen.

“Mae ein gwasanaethau yn dibynnu ar gyfraniadau elusennol, ac felly hoffwn ddiolch o galon i bob un ohonoch sy’n rhoi cyfraniad ac yn gwisgo bathodyn Daffodil ym mis Chwefror a mis Mawrth eleni. Bydd yr arian a godir o Apêl Fawr y Daffodil yn helpu Nyrsys Marie Curie ddarparu gofal a chefnogaeth i bobl sy’n byw gyda salwch terfynol, a’u hanwyliaid, mewn cartrefi drwy Gymru, yn ogystal ag yn un o Hosbisau’r elusen, Hosbis Caerdydd a’r Fro ym Mhenarth.”

Am fwy o wybodaeth ynglŷn ag Apêl Fawr y Daffodil ac er mwyn gwirfoddoli i gasglu dros Marie Curie, cysylltwch drwy ffonio 0845 601 3107* neu ewch i www.mariecurie.org.uk/daffodil. Er mwyn gwneud cyfraniad o £5, anfonwch neges destun *DAFF at 70111 neu ffoniwch 0800 716 146 er mwyn cyfrannu dros y ffôn.

Capsiwn y llun: Rhun ap Iorwerth gyda Nyrsys Marie Curie Amy Law, Sue Thomas a Ruth McGhee

Rhun ap Iorwerth yn galw am derfyn i breifateiddio graddol o fewn Gwasanaeth Iechyd Cymru

Mae mwy o wasanaethau iechyd Cymreig yn cael eu hallanoli i gwmni preifat. Fe ddatgelodd Prif Chwip Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth y wybodaeth yng Nghwestiynau i’r Prif Weinidog wrth ddirprwyo i Leanne Wood.

Mae gwasanaethai dialysis yn Ysbyty Maelor Wrecsam yn y broses o gael eu preifateiddio i gwmni preifat “o dan oruchwyliaeth y Prif Weinidog Carwyn Jones”, gyda gwerth £700,000 o arbedion yn dod o “daliadau salwch, gwyliau a phensiynau staff y gwasanaeth iechyd”.

Credir bod y trafodaethau’n ymwneud ag allanoli’r gwasanaeth i gwmni preifat fel ‘Braun Avitum’, sydd eisoes yn rhedeg gwasanaethau dialysis yn Ysbyty Gwynedd ac Alltwen.

Gallai’r gwasanaeth gael ei drosglwyddo i gwmni preifat mewn ychydig wythnosau yn dilyn bod allan i dendr o dan nodyn caffael “Sell2Wales” Llywodraeth Cymru. O dan y cynlluniau preifateiddio, bydd staff yn cael eu hallanoli i gwmni preifat gan golli eu hawliau lefel-GIG o ran amodau a thermau.

Fe nododd Rhun ap Iorwerth fod system iechyd dwy-haen yn tyfu o dan y llywodraeth Lafur, gyda chleifion yn cael eu hannog i ystyried talu am driniaeth neu ddiagnosis cynt yn hytrach nag wynebu amseroedd aros hir.

Yn siarad yn dilyn Cwestiynau i’r Prif Weinidog, dywedodd Rhun ap Iorwerth AC:

“Mae’n anhygoel bod Prif Weinidog Cymru yn caniatáu preifateiddio graddol o wasanaethau iechyd o dan ei oruchwyliaeth.

“Fe addawodd maniffesto 2016 Llafur y byddai’r ‘gwasanaeth iechyd yn cael ei foderneiddio ond nid ei breifateiddio’, ond yn dilyn yr argyfwng tymhorol diweddar, mae’n edrych mwy fel achos o ‘breifateiddio ond nid moderneiddio’.

“Mae hefyd yn dod yn gynyddol glir fod amseroedd aros hirach yn creu system iechyd dwy-haen, lle mae’r rheini sydd â’r gallu i dalu yn gallu cael llawdriniaethau o fewn amser rhesymol, ond bod y rheini sy’n ddibynnol ar y Gwasanaeth Iechyd Gwladol yn wynebu aros yn hir gan ddioddef canlyniadau posib i’w hiechyd yn sgil hynny.

“Nid mater o ideoleg yw hyn, ond mater o flaenoriaethu darparu cleifion Cymru â’r gofal maent eu hangen yn hytrach na chaniatáu cwmnïau preifat i wneud elw drwy bigo i ffwrdd ar wasanaethau iechyd craidd. Mae hefyd ynglŷn â gwarchod staff cydwybodol, sydd eisoes dan straen, rhag wynebu dirywiad i’w amodau a thermau.

“Mae’n hen bryd i Lywodraeth Cymru greu cynllun hirdymor ar gyfer gwasanaeth iechyd cynaliadwy.”

Fideo: Rheilffyrdd Ynys Môn

Mewn ymateb i sylwadau gan AC Ynys Môn Rhun ap Iorwerth yn y Cynulliad ddoe, cafodd ymateb addawol gan Lywodraeth Cymru am y potensial i ail-agor y rheilffordd i Langefni, a hefyd i Amlwch, ond hefyd am wella cysylltiadau i Faes Awyr Môn.

Yn siarad yn y Senedd, gofynnodd Rhun ap Iorwerth:

“Roeddwn yn falch pan y gwnaethoch gyhoeddi’n ddiweddar fod Llangefni ar restr o orsafoedd a allai gael eu hail-agor. Allai ofyn am sicrwydd fod hyn dal ar y gweill, ac allai ofyn i chi symud tuag at beth yr ydw i’n obeithio fydd yn ganlyniad positif ar y posibilrwydd o afor y rheilffordd i Langefni, agor gorsaf Llangefni, ond hefyd – ac yn hanfodol – tu hwnt i Langefni ac ymlaen i Amlwch? Oherwydd byddai agor llinell i Amlwch yn gallu trawsnewid tref sydd wedi dioddef yn ddiweddar, ac mae gennym gyfle unigryw yma gan fod rheilffordd eisoes yn bod a’i fod mewn cyflwr da iawn, iawn, sydd dim ond angen ychydig o uwchraddio a chefnogaeth gan Lywodraeth Cymru.”

Yn ei ymateb, dywedodd yr Ysgrifennydd Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth, Ken Skates:

“Mae’r Aelod wedi bod yn angerddol am ail-agor yr orsaf yn Llangefni, a’r lein i Amlwch, ac mae’n rhywbeth yr ydw i yn gefnogol ohono hefyd. Rydym yn ceisio rhoi gorsafoedd yng Nghymru ar flaen y rhestr er mwyn gallu denu buddsoddiad gan Lywodraeth y DG, ond, ynglŷn â’r enghraifft benodol yma, byddwn yn hapus i gyfarfod gyda’r Aelod i drafod cynnydd, os mae’n cael ei wneud, oherwydd dwi’n meddwl fod ganddo botensial anferth yn y tymor byr, efallai fel rheilffordd dreftadaeth, ond yn y tymor hirach fel llinell cario teithwyr llawn.

“Dwi’n meddwl bod potensial hefyd mewn gwella cysylltiadau rhwng y prif rheilffordd a Maes Awyr Môn.”