Mae mwy o wasanaethau iechyd Cymreig yn cael eu hallanoli i gwmni preifat. Fe ddatgelodd Prif Chwip Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth y wybodaeth yng Nghwestiynau i’r Prif Weinidog wrth ddirprwyo i Leanne Wood.
Mae gwasanaethai dialysis yn Ysbyty Maelor Wrecsam yn y broses o gael eu preifateiddio i gwmni preifat “o dan oruchwyliaeth y Prif Weinidog Carwyn Jones”, gyda gwerth £700,000 o arbedion yn dod o “daliadau salwch, gwyliau a phensiynau staff y gwasanaeth iechyd”.
Credir bod y trafodaethau’n ymwneud ag allanoli’r gwasanaeth i gwmni preifat fel ‘Braun Avitum’, sydd eisoes yn rhedeg gwasanaethau dialysis yn Ysbyty Gwynedd ac Alltwen.
Gallai’r gwasanaeth gael ei drosglwyddo i gwmni preifat mewn ychydig wythnosau yn dilyn bod allan i dendr o dan nodyn caffael “Sell2Wales” Llywodraeth Cymru. O dan y cynlluniau preifateiddio, bydd staff yn cael eu hallanoli i gwmni preifat gan golli eu hawliau lefel-GIG o ran amodau a thermau.
Fe nododd Rhun ap Iorwerth fod system iechyd dwy-haen yn tyfu o dan y llywodraeth Lafur, gyda chleifion yn cael eu hannog i ystyried talu am driniaeth neu ddiagnosis cynt yn hytrach nag wynebu amseroedd aros hir.
Yn siarad yn dilyn Cwestiynau i’r Prif Weinidog, dywedodd Rhun ap Iorwerth AC:
“Mae’n anhygoel bod Prif Weinidog Cymru yn caniatáu preifateiddio graddol o wasanaethau iechyd o dan ei oruchwyliaeth.
“Fe addawodd maniffesto 2016 Llafur y byddai’r ‘gwasanaeth iechyd yn cael ei foderneiddio ond nid ei breifateiddio’, ond yn dilyn yr argyfwng tymhorol diweddar, mae’n edrych mwy fel achos o ‘breifateiddio ond nid moderneiddio’.
“Mae hefyd yn dod yn gynyddol glir fod amseroedd aros hirach yn creu system iechyd dwy-haen, lle mae’r rheini sydd â’r gallu i dalu yn gallu cael llawdriniaethau o fewn amser rhesymol, ond bod y rheini sy’n ddibynnol ar y Gwasanaeth Iechyd Gwladol yn wynebu aros yn hir gan ddioddef canlyniadau posib i’w hiechyd yn sgil hynny.
“Nid mater o ideoleg yw hyn, ond mater o flaenoriaethu darparu cleifion Cymru â’r gofal maent eu hangen yn hytrach na chaniatáu cwmnïau preifat i wneud elw drwy bigo i ffwrdd ar wasanaethau iechyd craidd. Mae hefyd ynglŷn â gwarchod staff cydwybodol, sydd eisoes dan straen, rhag wynebu dirywiad i’w amodau a thermau.
“Mae’n hen bryd i Lywodraeth Cymru greu cynllun hirdymor ar gyfer gwasanaeth iechyd cynaliadwy.”
