Trafod dementia yn y Gymru wledig mewn cyfarfod yn y Cynulliad Cenedlaethol

Cyfarfu Aelodau Cynulliad Plaid Cymru gyda’r elusen Alzheimer’s Society Cymru yn y Cynulliad Cenedlaethol i drafod dyfodol gofal dementia yn y Gymru wledig.

Dywedodd Ysgrifennydd Iechyd Cysgodol Plaid Cymru Rhun ap Iorwerth AC:

“Yn Sioe Frenhinol y llynedd fe wnes helpu i lansio adroddiad Alzheimer’s Society ar ddarparu gofal dementia yn y Gymru wledig, ond ymddengys mai ychydig iawn sydd wedi digwydd ers hynny i awgrymu fod y Llywodraeth wedi mabwysiadu syniadau da yr adroddiad hwnnw. Bydd Simon a finnau yn parhau i weithio gyda Alzheimer’s Society i sicrhau fod anghenion Cymru wledig yn cael eu wir adlewyrchu ym mholisi a gweithredoedd y Llywodraeth. Dydy ‘un maint’ ddim yn ffitio pawb pan mae hi’n dod i ofal dementia.”

Dywedodd Ysgrifennydd Cysgodol Plaid Cymru dros Faterion Gwledig a’r AC dros Ganolbarth a Gorllewin Cymru, Simon Thomas:

“Mae’r heriau cy’n wynebu pobl gyda dementia yn ardaloedd gwledig y wlad yn aml wedi’i dwysau gan ddiffyg gwasanathau sylfaenol i fynd i’r afael a fo.

“Rydw i’n ddiolchgar am waith Alzheimer’s Society Cymru. Mae’r adroddiad ar Ddementia yn y Gymru wledig yn disgrifio’r profiadau o safbwynt y rhai sydd wedi’u heffeithio, sydd o bwysigrwydd allweddol mewn amlygu’r diffygion mewn trafnidiaeth, gwasanaethau cefnogi ac ymwybyddiaeth cyffredinol ymysg y cyhoedd, i sicrhau fod pethau ddim yn gallu cario ymlaen fel mae nhw ar hyn o bryd.”

“Byddaf yn codi’r materion yma gyda’r Llywodraeth Lafur a’r Cynghorau Sir perthnasol i adleisio pryderon Alzheimer’s Society. Rydw i’n bryderus yn benodol am y diffyg darpariaeth o welyau nyrsio preswyl.”

Ychwanegodd Sue Phelps, Cyfarwyddwr Alzheimer’s Society yng Nghymru:

“Mae Alzheimer’s Society Cymru yn ymgyrchu am well bargen i bobol sy’n byw mewn ardaloedd gwledig ac wedi’u heffeithio gan ddementia. Rydym yn ddiolchgar i Simon Thomas AC a Rhun ap Iorwerth AC am eu hamser i siarad gyda ni am y materion mae pobl yn eu hwynebu ac yn edrych ymlaen at gydweithio i sicrhau fod strategaeth dementia newydd Llywodraeth Cymru yn delifro gwelliannau pendant i bobl wedi’u heffeithio gan ddementia ar draws cymunedau gwledig Cymru.”

Pobl ifanc ddigartref o Ynys Môn yn rhannu eu syniadau gydag ACau yng Nghaerdydd

Teithiodd grŵp o bobl ifanc o Ynys Môn i’r Cynulliad Cenedlaethol yng Nghaerdydd yr wythnos hon i gymryd rhan mewn dadl ar Ddigartrefedd ymysg pobl ifanc.
 
Trefnwyd y ddadl, a noddwyd gan AC Ynys Môn Rhun ap Iorwerth, gan fyfyriwr PhD o Brifysgol Bangor Natalie Roberts a Dr Julia Wardhaugh, yn gweithio gyda Digartref Môn, gyda chymorth grant a ddarparwyd gan Gyfrif Cyflymu Effaith ESRC trwy Brifysgol Bangor
 
Daeth nifer o bobl ifanc o Ynys Môn, sy’n byw mewn llety â chymorth ar hyn o bryd, i siarad ag Aelodau’r Cynulliad o wahanol bleidiau am faterion sy’n effeithio arnynt.
 
Yn siarad ar ôl y digwyddiad, dywedodd AC Ynys Môn Rhun ap Iorwerth:
 
“Roedd hi’n wych gallu croesawu pobl ifanc o Ynys Môn i’r Cynulliad Cenedlaethol heddiw i gymryd rhan mewn dadl ar ddigartrefedd ieuenctid. Buom yn trafod nifer o faterion, o dai cymdeithasol i’r rhaglen Cefnogi Pobl, a hoffwn ddiolch iddynt am rannu eu profiadau a’u syniadau gyda ni. ”
 
Dywedodd y cyd-drefnydd Natalie Roberts:
 
“Rwy’n credu bod hwn wedi bod yn brosiect cyffrous a phwysig iawn, a rydw i wedi mwynhau bod yn rhan ohono. Mae’r bobl ifanc dan sylw wedi gweithio’n dda fel tîm i baratoi a chyflwyno’r cyflwyniad sy’n cwmpasu materion y maent yn frwdfrydig amdanynt. Roedd y ddadl yn llwyddiannus a hoffem ddiolch i’r Aelodau Cynulliad a oedd yn bresennol am wrando ac ymateb i’r materion yr ymdriniwyd â nhw. Yn y pen draw, hoffem weld rhai o’n syniadau yn cael eu cymryd ymhellach ac efallai’n cael effaith ar bolisi digartrefedd yn y dyfodol yng Nghymru.”
 
Nododd rhai o’r bobl ifanc a gymerodd ran hefyd am eu profiad.
 
Dywedodd Phil Corrie “Roedd y ddadl yn ein galluogi i gael llais mewn sefyllfa ddadl ac i gael adborth gan Aelodau’r Cynulliad. Os ydym wedi effeithio ar ddim ond un pwnc sy’n ymwneud â digartrefedd, rydym wedi cael effaith.”
 
Dywedodd Josh Lloyd: “Mae Digartrefedd yn fater cymdeithasol hanfodol ac angen cael ei gydnabod. Mae’n bryder cynyddol ac mae angen gwneud rhywbeth”.
 
Ychwanegodd Camilla Zirniauskaite “Rwy’n credu bod y ddadl wedi dechrau sgwrs bwysig iawn am y problemau cymhleth ac anodd iawn. Rwy’n credu, fel tîm, ein bod wedi cael ein pwyntiau ar draws a gallu ddangos i’r ACau pam fod y materion hyn yn bwysig”.

Rhaid amddiffyn rhaglenni i gefnogi pobl ddigartref ar Ynys Môn, medd AC

Yr wythnos hon, gofynnodd Aelod Cynulliad Ynys Môn, Rhun ap Iorwerth i Lywodraeth Cymru gynnal y gefnogaeth ariannol i fudiadau sy’n delio ac yn mynd i’r afael â digartrefedd a dywedodd na fyddai gwneud hynny yn rhoi pwysau ar rai o’r bobl fwyaf bregus yn ein cymdeithas.

Yn ystod Cwestiynau Gweinidogol yn y Cynulliad ddoe, canmolodd Rhun waith rhagorol sefydliadau ar Ynys Môn megis The Wallich, Digartref Môn a Gorwel.

Roedd hyn yn dilyn ymweliad Rhun â Phrosiect Housing First Wallich yn Llangefni yr wythnos diwethaf, lle dysgodd fwy am y gwaith y maen nhw’n ei wneud a phwysigrwydd y rhaglen Cefnogi Pobl.

Mae Housing First Môn yn helpu pobl ddigartref i ddod o hyd i gartref parhaol yn gyflym, gan ddarparu cefnogaeth parhaus i’w helpu i ymgartrefu a chynnal eu cartref newydd. Mae’r prosiect yn darparu pecyn cymorth dwys i fynd i’r afael â materion mewn modd creadigol ac arloesol.

Dywedodd Shian Thomas, Rheolwr Prosiect Housing First Anglesey yn The Wallich:

“Bu’n bleser siarad â Rhun ap Iorwerth AC am ein gwaith ar Ynys Môn a manteision Housing First fel model o gefnogaeth i’r rhai sy’n dioddef o ddigartrefedd.

“Housing First Môn yw’r unig brosiect Housing First yng Nghymru ac rydym yn falch o weithio gyda’r awdurdod lleol a landlordiaid ar draws yr ynys i leddfu digartrefedd a darparu tai i rai o’r rhai mwyaf bregus yn ein cymdeithas.

“Mae gwasanaethau fel rhai ni’n allweddol i helpu i leddfu ac atal digartrefedd a sicrhau bod pobl yn derbyn y gefnogaeth iawn tra’n byw’n annibynnol.”

Meddai AC Ynys Môn Rhun ap Iorwerth:

“Cefais gyfarfod da gyda thîm The Wallich yn Llangefni am eu gwaith yn mynd i’r afael â digartrefedd.

“Rhaid i Lywodraeth Cymru amddiffyn y rhaglen Cefnogi Pobl. Ariennir llawer o brosiectau Wallich drwy’r rhaglen, ac felly roeddwn yn falch o allu codi’r mater yn siambr y Cynulliad yr wythnos hon.”

Yn ei gwestiwn i Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau Carl Sargeant, gofynnodd Rhun ap Iorwerth:

“Rydw i wedi cyfarfod, y mis yma, efo staff a rheolwyr rhai o’r cyrff ac elusennau sy’n gwneud gwaith rhagorol yn Ynys Môn yn mynd i’r afael ac yn delio â digartrefedd, gan gynnwys y Wallich a Digartref Môn a Gorwel hefyd.

“Yn anffodus, mae gofyn iddyn nhw wneud mwy a mwy efo llai a llai o adnoddau yn cyrraedd at y pwynt rŵan lle mae’n gwbl amhosib i’w gyflawni, ac mae bygythiad o doriad i gyllid Cefnogi Pobl gan Lywodraeth Cymru yn berig o ddadwneud a thanseilio llawer o’r gwaith da sydd yn ac wedi bod yn cael ei wneud yn Ynys Môn a rhannau eraill o Gymru.

“A ydy’r Gweinidog yn cydnabod hynny ac yn derbyn os na wnaiff Llywodraeth Cymru gynnal y gefnogaeth ariannol i’r cyrff yma, y byddan nhw’n gwneud cam gwag ac yn gwasgu ar rai o’r bobl fwyaf bregus yn ein cymdeithas ni?”

Yn anffodus, ni wnaeth Ysgrifennydd y Cabinet warantu’r rhaglen Cefnogi Pobl ond dywedodd ei fod wedi gwrando ar bryderon cyn y cyhoeddiad ar y gyllideb ddrafft ar Hydref 3ydd.

Plaid: Byddai modd hyfforddi deugain o feddygon y flwyddyn ym Mangor

Plaid Cymru yn cynnig ffordd ymlaen wedi i Lywodraeth Cymru gau’r drws ar gwrs meddygaeth yn y gogledd

Mae Plaid Cymru wedi cynnig ffordd ymlaen i gryfhau gwasanaethau’r Gig yn y gogledd wedi i Lywodraeth Cymru wrthod cymryd cam i sefydlu ysgol feddygol ym Mangor. Mae Ysgrifennydd Cabinet cysgodol y Blaid dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol Rhun ap Iorwerth wedi cynnig y gellid sefydlu campws hyfforddi ar y cyd rhwng Prifysgolion Caerdydd, Abertawe a Bangor gyda deugain o fyfyrwyr y flwyddyn yn cael eu lleoli ym Mangor.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth, er nad oes modd sefydlu ysgol feddygol newydd dros nos, y byddai cynnig Plaid Cymru yn cychwyn y broses o hyfforddi israddedigion ym Mangor.

Meddai Ysgrifennydd Cabinet cysgodol Plaid Cymru dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol Rhun ap Iorwerth:

“Yr oedd penderfyniad Llywodraeth Cymru i wfftio datblygu hyfforddiant meddygol ym Mangor yn siom enfawr i bobl yn y gogledd ac yn ergyd i weithwyr y GIG yno sydd ar hyn o bryd wedi eu llethu â gwaith oherwydd nad yw’r llywodraeth wedi cynllunio’r gweithlu yn ddigonol.

“Nid dim ond Plaid Cymru sydd eisiau hyn – mae’r arbenigwyr wedi galw amdano, mae gweithwyr y GIG ei eisiau, a galwodd adroddiad diweddar gan Bwyllgor Iechyd y Cynulliad Cenedlaethol am yr un peth.

“Mae’n bwysig ein bod yn angori myfyrwyr yn y gogledd. Trwy anelu i gael nifer cynyddol o israddedigion wedi eu lleoli yma, gallwn gryfhau gwasanaethau’r GIG ar draws y rhanbarth. Byddai modd i ni hefyd ddatblygu arbenigedd mewn meddygaeth wledig a hyfforddi meddygon i ddarparu gwasanaethau trwy gyfrwng y Gymraeg.

“Bydd Plaid Cymru yn parhau i weithio tuag at sefydlu ysgol feddygol annibynnol yn y pen draw ym Mangor, ond mae ein cynigion heddiw yn rhoi ffordd ymlaen i ni gyrraedd y nod o ddarparu gwasanaethau ysbyty cryf a chynaliadwy ar draws y gogledd.”

Angen strategaeth newydd i gysylltu â Chymry dramor

Mewn darlith ar faes yr Eisteddfod Genedlaethol yn Ynys Môn, mae’r Aelod Cynulliad lleol wedi galw am strategaeth glir gan Lywodraeth Cymru i gysylltu â’r diaspora Cymreig. Dywedodd y gallai Cymru elwa’n fawr drwy gryfhau ei pherthynas gyda Chymry alltud, neu rai o dras Cymreig sy’n byw mewn gwledydd dramor a dywedodd bod angen “eu perswadio nhw – hyd yn oed o bell – i wneud cyfraniad at ddyfodol ac at ddatblygiad ein cenedl”.

Wrth draddodi araith flynyddol Undeb Cymru a’r Byd, dywedodd yr AC, sy’n cadeirio’r Grwp Trawsbleidiol yn y Cynulliad, ‘Cymru Rhyngwladol’:

“Mae Cymru wedi bod yn hael ei hallforion, a’i glo, ei llechi, ei haearn wedi gadael marc ym mhedwar ban byd, ond yr allforion y gallwn ni fanteisio arnyn nhw o hyd ydi’n pobl ni.”

Cymharodd sefyllfa Cymru gydag Iwerddon a’r Alban, sydd â strategaethau clir ar gysylltu â’i halltudion. Ers 2014 mae gan Lywodraeth Iwerddon Weinidog sydd yn gyfrifol am ddatblygu’r berthynas gyda Gwyddelod dramor. Mae Llywodraeth Yr Alban wedi cynnal dau brosiect ‘Homecoming Scotland’ i annog Albanwyr alltud i ailgysylltu a’u mamwlad.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth bod Llywodraeth Cymru yn gwneud ymdrechion mewn nifer o wahanol ffyrdd i adeiladu cysylltiadau dramor, yn cynnwys gyda Chymry alltud, ond yn ol AC Ynys Môn, mae angen strategaeth glir i glymu’r cyfan ynghyd a gosod amcanion pendant:

“Rydan ni angen ein Homecoming Scotland ein hunain, rydan ni angen ein Gweinidog Diaspora fel sydd gan Iwerddon. Rydan ni angen cymryd hyn o ddifri, i ddangos y tu hwnt i amheuaeth ein bod ni’n gweld hyn fel blaenoriaeth.”

Croesawu ymgynghoriad i ostwng yr oed pleidleisio i 16 oed.

Mae Aelod Cynulliad Ynys Môn wedi croesawu’r penderfyniad i ymgynghori ar ganiatáu i bobl 16 oed bleidleisio mewn etholiadau lleol. Mae’n rhan o bapur ymgynghori gan Lywodraeth Cymru sy’n cynnwys cynnigion am nifer o newidiadau i’r system etholiadol bresennol.
 
Dywedodd Rhun ap Iorwerth, AC:
 
“Rwyf yn gredwr cryf mewn gostwng yr oed pleidleisio i 16, ac mae Plaid Cymru wedi ymgyrchu dros hyn ers amser. Mae’n bwysig bod pobl ifanc yn gweld bod ganddyn nhw le yn nemocratiaeth Cymru. Drwy ostwng yr oed pleidleisio ar gyfer yr etholiadau lleol, rydym yn agor drws democratiaeth yn fwy llydan ar gyfer cenhedlaeth newydd o bleidleiswyr. Rwy’n gobeithio y byddai pobl ifanc yn manteisio’n fawr ar y cyfle i allu pleidleisio i newid pethau yn y byd gwleidyddol.”
 
Ychwanegodd Elin Lloyd Griffiths, myfyrwraig 17 oed o Ysgol David Hughes sy’n gwneud cyfnod o brofiad gwaith gyda Rhun yr wythnos yma:
 
“Dwi’n hapus iawn o weld fod y Llywodraeth yn ystyried gostwng yr oed pleidleisio i 16 oed mewn etholiadau lleol. Fel person ifanc dwy ar bymtheg oed, mae hi’n hynod o rhwystredig nad ydw i’n gallu defnyddio fy mhleidlais oherwydd fy oed, yn enwedig gan bod gwleidyddiaeth mor ddiddorol yn yr oes sydd ohoni. Ond, mae gweld fod Llywodraeth Cymru yn ymwybodol o lais yr ifanc yn codi calon rhywun, a dwi’n gobeithio mai dim ond y cychwyn fydd hyn ar gyfer sicrhau fod llais y person ifanc yn cael ei glywed yn iawn.”

Siom ddiweddaraf Llafur i’r gogledd: Dim ysgol feddygol i Fangor

Cyhoeddodd y llywodraeth Lafur heddiw na fydd yn bwrw ymlaen gyda chynlluniau i sefydlu ysgol feddygol yn y gogledd. Mynegodd ACau Plaid Cymru eu siom gyda’r penderfyniad, y ceisiodd Llywodraeth Cymru ei gladdu ar wythnos olaf y tymor.

Dywedodd Ysgrifennydd Cabinet cysgodol Plaid Cymru dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol Rhun ap Iorwerth na fydd cael myfyrwyr yn treulio mwy o amser yng ngogledd Cymru yn cymryd lle sefydlu ysgol feddygol.

Galwodd AC Arfon Sian Gwenllian y mater yn frad ar ogledd Cymru.

Dywedodd AC Plaid Cymru dros Arfon Sian Gwenllian:

“Mae’r angen am ysgol feddygol ym Mangor yn glir, ac y mae Llywodraeth Cymru ei hun wedi cydnabod hyn. Ceisiodd Llywodraeth Cymru gladdu’r ergyd hon i fyfyrwyr meddygol a chleifion yn y gogledd ar ddiwrnod olaf busnes y llywodraeth.

“Brad ar bobl Bangor, Arfon a’r gogledd i gyd yw hyn. Bydd Plaid Cymru yn parhau i ymgyrchu dros greu ysgol feddygol yn y gogledd. Mae’n gam pwysig o ran datblygu gwasanaeth iechyd diogel a chynaliadwy yng ngogledd Cymru, a datblygu gwasanaethau arbenigol y tu hwnt i goridor yr M4.”

Meddai Ysgrifennydd Cabinet cysgodol Plaid Cymru dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol Rhun ap Iorwerth:

“Fe wyddom nad oes modd sefydlu ysgol feddygol dros nos, ond mae’r cyhoeddiad hwn yn ergyd ddifrifol. Rydym wastad wedi bod o blaid cydweithio i gychwyn pethau, a dydy dweud y bydd myfyrwyr “yn treulio mwy o amser yng ngogledd Cymru” ddim yn ddigon da. Mae arnom angen myfyrwyr wedi eu lleoli yn y gogledd, mae ar ein GIG eu hangen, a rhaid i ni roi cychwyn ar bethau. Mae’n amlwg nad oes gan y llywodraeth Lafur hon unrhyw uchelgais.”

Meddai AS Plaid Cymru dros Arfon Hywel Williams:

“Rwyf wedi dychryn ac yn flin gyda’r cyhoeddiad hwn. Bu’n ddealledig o’r cychwyn cyntaf mai sefydlu ysgol feddygol i Fangor oedd bwriad Llywodraeth Cymru, ac y mae Gweinidogion Iechyd blaenorol Cymru wedi dweud wrthyf i ac eraill fod Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr yn Fwrdd Iechyd Prifysgol oherwydd y byddai ysgol feddygol yn cael ei sefydlu mewn partneriaeth â’r brifysgol ym Mangor.”

RSPB Cors Ddyga – agor drws ar un o ryfeddodau cudd Môn

Mae cyn-bwll glo sy’n llawn o fywyd gwyllt rhyfeddol a phlanhigion prin, newydd gychwyn ar bennod newydd yn ei hanes…

Mae RSPB Cymru wrth eu bodd o gyhoeddi bod eu gwarchodfa natur dawel ar Ynys Môn, RSPB Cors Ddyga, oedd gynt wedi’i henwi yn ‘Malltraeth Marsh’, yn cael ei hagor yn swyddogol gan Aelod Cynulliad Ynys Môn Rhun ap Iorwerth am 13:00,17 Gorffennaf 2017.

Yn gynharach eleni gwobrwywyd y warchodfa gwlyptir ag arian o Gronfa Dreftadaeth y Loteri ac Ymddiriedolaeth Gaynor Cemlyn-Jones, i wella a gwarchod y cynefin a rhywogaethau prin y warchodfa. Mae’r project hefyd wedi cael cymorth gan y Gronfa Datblygu Cynaliadwy, cynllun gan Lywodraeth Cymru yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Ynys Môn.

Diolch i’r ariannu hyn, mae’r warchodfa wedi elwa mewn tri maes:

1. Crewyd paneli dehongli ynghyd â llwybr dau gilometr i ymwelwyr weld rhyfeddodau’r gwlyptir.
2. Galluogwyd tîm RSPB Cors Ddyga i osod llifddorau i wella’r gwelyau cyrs gan fod cynyddu lefel y dŵr yn dda i ddenu rhywgaethau amrwyiol i’r warchodfa.
3. Comisiynwyd Duncan Kitson i greu cerflun pren o aderyn y bwn, i ddynodi uchafbwynt diweddar y wrachodfa pan nythodd aderyn y bwn ar RSPB Cors Ddyga nol yn 2016 – y tro cyntaf yng Nghymru ers 32 mlynedd.

Meddai Ian Hawkins, Rheolwr RSPB Cors Ddyga, “Dyma le perffaith i dreulio awr neu ddwy a chael seibiant oddi wrth y byd mawr. Mae’n fwrlwm o hanes a rydym yn falch iawn o gael agor ein drysau i’r cyhoedd er mwyn dangos ffrwyth eil llafur ers inni ddechrau rheoli’r warchdfa nôl yn 1994. Dyma brofi os adeiladwch gartref i fyd natur, mae nhw’n dod iddo!”

Dywedodd Rhun ap Iorwerth AC, “Pleser fydd cael agor Cors Ddyga yn swyddogol er mwyn i bobl leol ac ymwelwyr gael gwerthfawrogi’r warchodfa.  Mae safleoedd fel Cors Ddyga yn un o’n trysorau naturiol ni, a rydw i’n ddiolchgar i’r RSOPB am y gwaith mae nhw wedi ei wneud yn gofalu am y gors.  Un o lwyddiant mawr eu gwaith caled nhw oedd fod Aderyn y Bwn wedi dewid nythu yno’r llynedd – y tro cyntaf iddo nythu yng Nghymru ers tri degawd – ac rydw i’n edrych ymlaen i gael clywed plant Ysgol Esceifiog yn perfformio’r gân ‘Deryn y Bwn’.”
 
Ychwangodd Ian Hawkins, “Mae’r cyllid hael rydym wedi derbyn wedi ei gwneud yn bosibl i RSPB Cors Ddyga i ddechrau ar bennod newydd yn ein hanes gan helpu ei datblygiad parhaus er mwyn sicrhau bod y planhigion a bywyd gwyllt yn parhau i ffynnu.

“Mae phob tymor yn dod â’i chyfoeth ei hun o fywyd gwyllt. Mae blodau gwlypdir hardd yn ymddangos yn y gwanwyn: yr yr ellesgen, pluddail y dŵr a’r pelenllys gronynnog rhedynog prin, tra yn y gaeaf gallwch weld boda tinwyn, hebogiaid tramor a’r cudyll bach – mae pob un yn bleser i’w gweld. Rwy’n aml yn cael syrpreis annisgwyl pan dwi’n cerdded o amgylch y warchodfa, o weld dyfrgwn yn popian eu pennau uwchben y dŵr i’r foment arbennig pan sylweddolais fod aderyn y bwn yn nythu ar y warchodfa – dwi’n dal i wenu. Pwy a ŵyr be’ fydda’ i’n weld yfory. ”

Mae’r warchodfa hefyd yn cynnig profiadau gwirfoddoli newydd gwych i’r gymuned leol a’r cyfle i ddarganfod treftadaeth leol y safle; trwy waith ymarferol, sgiliau treftadaeth a chyfleoedd ymchwil. Am fwy o wybodaeth am y cyfleon yma cysylltwch â Swyddog Cymunedol a Datblygu Gwirfoddolwyr RSPB Cymru, Eva Vaquez-Garcia, ar 01248 672850/ eva.vazquezgarcia@rspb.org.uk.

Felly, gwnewch yn siŵr eich bod yn rhoi RSPB Cors Ddyga ar eich rhestr ‘lleoedd i ymweld â nhw’ yr haf hwn…

Ymweliad Ysgolion o Fôn i’r Senedd yn ysbrydoli cwestiwn i’r Prif Weinidog!

Ysgogodd sgwrs gyda disgyblion o ddwy ysgol o Fôn yn y Cynulliad heddiw, gwestiwn gan eu AC lleol Rhun ap Iorwerth, i’r Prif Weinidog.

Cyfarfu Rhun gyda disgyblion o Ysgol y Borth, Porthaethwy, Ysgol Corn Hir, Llangefni, ac Ysgol Parc y Bont, Llanddaniel, yn y Cynulliad heddiw a cafodd gyfle i ateb eu cwestiynau ar amryw o bynciau. Dywedodd:

“Cefais gwestiynau gwych gan yr ysgolion heddiw – yn gofyn beth wnaeth fy ysbrydoli i fod yn Aelod Cynulliad, beth y buaswn yn hoffi weld yn newid yng Nghymru, ac am beth oedd y drafodaeth ddiweddaraf yn y Cynulliad, a llawer mwy.

“Trafodon ni hefyd ieithoedd tramor modern, a dywedodd y disgyblion eu bod yn credu ei bod hi’n bwysig iawn bod ieithoedd tramor yn cael eu dysgu yn yr ysgol. Rwyf felly yn pasio’r neges hon ymlaen i’r Prif Wenidog yn y senedd y prynhawn yma.”

Wrth siarad yn ystod cwestiynau i’r Prif Weinidog yn y Cynulliad heddiw, gofynodd Rhun ap Iorwerth:

“Mae wedi bod yn bleser croesawu disgyblion o dair ysgol gynradd o Ynys Môn i’r Cynulliad heddiw: Ysgol y Borth, Porthaethwy; Ysgol Corn Hir, Llangefni; a Pharc y Bont, Llanddaniel. Mi fues i’n trafod dysgu iaith ychwanegol efo disgyblion Parc y Bont a Chorn Hir, ac mae disgyblion Corn Hir eisoes yn y gynradd yn cael gwersi Ffrangeg yn wythnosol.

“Mi oedden nhw, fel disgyblion dwyieithog, wrth gwrs, yn eiddgar iawn i weld cyfleon i wthio eu ffiniau ieithyddol. Ond, wrth gwrs, mae’r dystiolaeth yn dweud wrthym ni fod cwymp mawr wedi bod yn nifer y disgyblion sy’n dysgu iaith dramor yn ysgolion uwchradd Cymru, ac mae’r adroddiad diweddaraf gan y British Council ar dueddiadau ieithoedd yng Nghymru yn dangos cwymp o bron iawn i hanner y disgyblion sy’n sefyll arholiad TGAU a lefel A rŵan mewn iaith dramor fodern o’u cymharu â 15 mlynedd yn ôl.

“Mae cyfres o Weinidogion addysg Llafur wedi methu ag atal y llithro hwnnw, ond a ydy’r Prif Weinidog yn cytuno rŵan â galwad diweddar y grŵp trawsbleidiol Cymru Ryngwladol ar i’r siarad am yr uchelgais yma o greu Cymru ddwyieithog ‘plws 1’ droi’n weithredu ar hynny, yn enwedig yng nghyd-destun y ffaith bod cwricwlwm newydd ar y ffordd?”

AC yn gwneud achos dros gryfhau darpariaeth Band eang yn Ynys Môn

Yr wythnos diwethaf, cynhaliodd Aelod Cynulliad Ynys Môn, Rhun ap Iorwerth, ymweliad gan y Gwenidog Sgiliau a Gwyddoniaeth, sef y Gwenidog yn Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol am fand eang, i Ynys Môn.

Yn ystod yr ymweliad, aeth a hi i Barc Diwydianol Mona ac i Llangoed, fel ei bod yn cael cipolwg o’r problemau mae busnesau, unigolion a chymunedau ar draws yr ynys yn gorfod eu gwynebu.

Cyn yr ymweliad, bu Rhun yn gwahodd etholwyr i rannu eu profiad o fand eang gydag ef, ac roedd yn gallu casglu gwybodaeth at ei gilydd i gyflwyno i’r Gwenidog
Dywedodd AC Môn, Rhun ap Iorwerth:

“Dydy cysylltiad data cyflym ddim yn ‘foethusrwydd’ y dyddiau hyn. O addysg i delefeddygaeth, o fusnes i hamdden, mae ein hangen am gcysylltiad band eang yn ran annatod o’n bywydau bob dydd, a ni ddylai’r ffaith ein bod yn wledig fod yn reswm dros beidio cael y cysylltiad hwn. Mae ardaloedd gwledig yn disgwyl, ac yn derbyn, dŵr a thrydan. Yn y 21ain ganrif, dylem gael disgwyliadau tebyg o ran cysylltedd data. Efallai bod Ynys Môn yn wledig, ond nid yw’n anghysbell!

“Mi hoffwn i weld siop-un-stop ar gyfer cymorth ymarferol a chefnogaeth i’r rhai sydd â chysylltiad anerbyniol. Ar hyn o bryd, os oes atebion amgen ar gael, anaml mae pobl yn ymwybodol o’r atebion rheini, nac yn gwybod i bwy i ofyn y cwestiwn hyd yn oed, ac nid yw’n amlwg pa gymorth all fod ar gael.

“Rwyf hefyd eisiau gweld eglurhad i’r rhai sy’n methu cael amserlen glir ar gyfer cysylltu eu heiddo drwy raglen Cyflymu Cymru (neu debyg) – yn cynnwys datganiad glir os NAD yw’n bosib i gysylltu, ac am gefnogaeth ariannol wedi’i anelu at y rheini na all gael cysylltiad ‘traddodiadol’, gan gynnwys datblygiadau ar lefel cymuned gyfan.

“Yn ystod ei hymweliad, llwyddais i wneud yr achos gyda’r Gweinidog i gryfhau band eang ar gyfer pobl Môn. Cytunodd y Gwenidog i edrych ar beth all gael ei wneud – er enghraifft, cytunwyd y byddwn yn gallu cynnal Fforwm Busnes gyda thîm cysylltiad y llywodraeth, i sicrhau bod busnesau lleol yn gallu darganfod beth all Llywodraeth Cymru wneud i’w helpu.”