Mae angen ‘toriad clir’ o gyfyngiadau er mwyn mynd i’r afael â gwendidau’r system prawf, olrhain ac ynysu, yn ôl Plaid Cymru.
Y bwriad yw sicrhau gostyngiad sylweddol yn y rhif R a gosod sylfeini a Strategaeth dileu Covid-19 gyda ‘clo dros dro’.
Fel y blaid gyntaf yng Nghymru i awgrymu toriad o’r fath, mae Plaid Cymru yn parhau i gefnogi’r syniad. Fodd bynnag, mae yna fanylion penodol yr hoffai’r Blaid eu gweld yn cael eu cynnwys os am roi cefnogaeth lawn a phrofi’r ffordd mwyaf effeithiol. Dywed y Blaid mai nawr yw’r amser i ddod at ein gilydd i amddiffyn ein GIG unwaith eto ac achub bywydau.
Dywedodd Rhun ap Iorwerth, Gweinidog Cysgodol Plaid Cymru dros Iechyd a Gofal:
“Rwyf am i gyn lleied o gyfyngiadau â phosibl gael eu gosod, ond eu gorfodi’n briodol, a gyda chefnogaeth glir i’r bobl a busnesau yr effeithir arnynt.
“Ond yn anffodus, oherwydd methiant polisïau gan Lywodraethau Cymru a’r DU hyd yma, er mwyn cyrraedd y pwynt hwnnw mae angen clo dros dro nawr er mwyn cael y feirws dan reolaeth ac i ddechrau o’r newydd.
“Rhaid i’r Prif Weinidog gyhoeddi cynllun manwl ar frys i fynd i’r afael ag annigonolrwydd yr ymateb cyfredol, gan gynnwys cynigion fel y rhai y mae Plaid Cymru yn eu cynnig heddiw.
“Maent yn cynnwys ystod o fesurau i wella ein system olrhain ac ynysu, i ddiogelu gweithleoedd, ac i sicrhau cefnogaeth ariannol ddigonol i fusnesau a’u gweithwyr.
“Yn sgîl y cyngor gan SAGE a’r nifer uchaf erioed o achosion Coronavirus yng Nghymru yr wythnos diwethaf, mae’n rhaid cael cyfyngiadau pellach.
“Does neb eisiau byw yn mynd a dod allan o gyfyngiadau byth a beunydd. Rhaid i’r egwyl hon fod yn ddechrau ar ddull gwahanol. Rhaid i’r camau a gymerir nawr wneud gwahaniaeth gwirioneddol o ran gostwng y rhif R ac arbed bywydau yn y pen draw.”
—-
Mae’r cynllun 14 pwynt yn dilyn:
1. Gyrru ‘R’ yn sylweddol is nag 1 fel sail i strategaeth ddiddymu.
2. Mabwysiadu argymhelliad Iechyd Cyhoeddus Cymru i brofi cysylltiadau asymptomatig pobl sydd wedi profi’n bositif.
3. Adnoddau ychwanegol uniongyrchol a sylweddol ar gyfer ein gallu profi ac olrhain ein hunain gyda therfyn uchaf o 24 awr rhwng y prawf a’r canlyniad wrth ddatblygu’r gallu i gwblhau profion ar gyfer gweithwyr gofal iechyd a phoblogaethau cyfan mewn ardaloedd lleol.
4. Gweithredu argymhellion SAGE yn llawn (cyfarfod Medi 21ain) a gofyniad i’r Llywodraeth ofyn i TAC edrych eto ar straeon llwyddiant byd-eang – fel Fietnam – a chynhyrchu argymhellion yn seiliedig ar y canfyddiadau hynny.
5. Datgeliad llawn o’r cyngor diweddaraf a roddwyd i Lywodraeth Cymru a gwaith a gomisiynwyd. (Cyngor a gwaith diweddaraf TAC gan Brifysgol Abertawe)
6. Pob person sy’n dod i mewn neu’n dychwelyd i Gymru o dramor i gael eu profi a’u hailbrofi eto o fewn dyddiau.
7. Gofyniad cyfreithiol i ddiogelu gweithleoedd trwy gynllun awyru ar gyfer pob adeilad cyhoeddus a gweithle, ysgol a choleg, ynghyd â masgiau wyneb gorfodol mewn ffreuturau a choridorau yn y gweithle.
8. Ymrwymiad i ganslo arholiadau TGAU a Safon Uwch yn 2021. Cyhoeddi cynllun clir i alluogi myfyrwyr i ddychwelyd adref ar gyfer y Nadolig, gan gynnwys profion ar gyfer pob myfyriwr mewn pryd iddynt gael canlyniad cyn iddynt adael, gyda gofyniad i fyfyrwyr o Gymru i hunan-ynysu am bythefnos yn eu cartrefi os ydyn nhw’n profi’n bositif.
9. Ail-werthuso cefnogaeth ariannol gyfredol Llywodraeth Cymru i sicrhau’r gefnogaeth fwyaf posibl i fusnesau ac unigolion.
10. Gorfodi llymach o ddiffyg cydymffurfio, gan fabwysiadu dull dim goddefgarwch.
11. Cymryd stoc ar frys o adnoddau (PPE, peiriannau anadlu, gwelyau gofal critigol) a phwyslais o’r newydd ar ymyrraeth feddygol gynnar.
12. Nodi ysbytai nad ydynt yn Covid i hwyluso triniaeth ar gyfer canser a salwch difrifol eraill ochr yn ochr â datblygu “ysbytai ynysu” – cyfleusterau ar wahân lle gellir trin Covid-19 a chleifion positif i ffwrdd o gleifion eraill. Dylai’r Llywodraeth hefyd ddatblygu “canolfannau hunan-ynysu” fel y rhai yng Nghanada lle gall pobl na allant ynysu oddi wrth eu teuluoedd gartref wneud hynny’n ddiogel. Mae ysbytai neu unedau ynysu yn allweddol i frwydro yn erbyn haint a gafwyd mewn ysbytai.
13. Cryfhau’r cyfathrebiadau sy’n wynebu’r cyhoedd, ailgyflwyno’r gynhadledd i’r wasg ddyddiol a darparu rhyddhau ystadegau bob dydd, nid bob wythnos. Dylai hyn gynnwys gwell cyfathrebu ynghylch buddion ymyrraeth gynharach i drin symptomau Covid a’r camau ataliol y gellir eu cymryd.
14. Mae arolygon a gynhaliwyd gan y SYG wedi canfod lefelau uwch o bryder yn ystod y broses gloi i lawr a’r cyfnod canlynol. Dylai’r Gweinidog Iechyd Meddwl newydd amlinellu Cynllun Adferiad Iechyd Meddwl Ôl-euog, a ddyluniwyd i gefnogi’r rhai sydd wedi profi problemau iechyd meddwl yn ystod y pandemig, a dylai Llywodraeth Cymru ddyrannu cyllid i sicrhau bod y cynllun hwn yn cael ei gyflawni’n llwyddiannus.
