“Rhaid i Weinidogion Llafur anrhydeddu’r codiad cyflog gwreiddiol a gyhoeddwyd yn gyhoeddus” – Rhun ap Iorwerth AS

Mae Rhun ap Iorwerth AS wedi cyhuddo llywodraeth Lafur o gynnal adolygiad tal methiedig ar ôl iddyn nhw gyhoeddi ar gam y bydd y rhai ar gyflogau isaf yn y gwasanaeth iechyd Cymru yn cael codiad cyflog.

Dywedodd y Gweinidog Iechyd, Eluned Morgan, yr wythnos diwethaf y byddai’r tâl cychwynnol i weithwyr iechyd Cymru yn codi i £10.18 yr awr ond heddiw fe gywirodd hynny i £9.50 yr awr – sy’n cyfateb i’r cyflog byw go iawn – a chynigiodd “ymddiheuriadau diffuant am unrhyw ddryswch”.

Dywedodd y Llefarydd Iechyd, Rhun ap Iorwerth AS, y byddai’r newyddion yn “ergyd go iawn” i’r gweithwyr ar y cyflog isaf yn y GIG.

Galwodd Mr ap Iorwerth ar Weinidogion Llafur i “fynd i’r afael â’r dryswch ar frys” ac i anrhydeddu’r codiad cyflog gwreiddiol, a gyhoeddwyd yn gyhoeddus fel cam cyntaf i wir werthfawrogi gweithlu’r GIG.

Dywedodd y Llefarydd Iechyd, Rhun ap Iorwerth AS,

“Dyma ergyd wirioneddol i’r gweithwyr ar y cyflog isaf yn y GIG. Yn ystod y pandemig mae’r gweithwyr hyn wedi mynd y tu hwnt i alwad dyletswydd trwy ddarparu gofal rhagorol ac mewn rhai achosion gwneud hynny heb offer amddiffyn personol digonol.

“Rhaid i Weinidogion fynd i’r afael ar frys â’r dryswch ynghylch yr adolygiad cyflog methiedig hwn ac anrhydeddu’r codiad cyflog gwreiddiol, a gyhoeddwyd yn gyhoeddus fel cam cyntaf i wir werthfawrogi gweithlu’r GIG.”

Cyfweliad Dros Frecwast

Cefais gyfweliad ar Dros Frecwast BBC Radio Cymru i drafod cyhoeddiad Llywodraeth Cymru y bydd holl staff y Gwasanaeth Iechyd Gwladol yng Nghymru yn cael codiad cyflog o 3%. ‘Da ni wedi gweld blwyddyn ar ôl blwyddyn o dorri cyflogau go iawn o fewn y gwasanaeth iechyd, ac mae angen rhyw fodd dod â lefelau’n ôl i beth roedden nhw.

Ymweliad Ffermydd

Cefais sgyrsiau efo Undebau Amaeth yr Ynys – cyfle i drafod pynciau llosg y byd amaeth efo’ aelodau’r Undebau yn fferm Trewyn a Fferm Tregynrig. Rhai o’r pwyntiau a gafodd eu trafod oedd NVZs, Broadband , TB ar Ynys Môn. Cafodd sgyrsiau am Baneli Solar a Porthladdoedd Rhydd eu trafod hefyd a byddaf yn gweithredu ar y sgyrsiau hyn.

Digwyddiad Marie Curie

Cadeiriais ddiugwyddiad ‘Dying Well in Wales Lecture & Discussion Series.’ i Marie Curie. Roedd Kings College London yno a cawsom ddiweddariad ar Raglen diwedd oes Marie Curie.

MônFM

Recordiais fy mwletin wythnosol sy’n cael ei ddarlledu ar MônFM yn wythnosol, bob nos Wener am 8yh – cofiwch diwnio mewn!

Cymhorthfa

Fel bob wythnos, cynhaliais fy nghymhorthfa er mwyn rhoi’r cyfle i bobl leisio’u problemau neu bryderon ac i mi gynnig datrysiad neu gymorth iddynt.

Etholwyr

Gyda chymorth fy nhîm, atebais lawer o e-byst a galwadau ffôn nifer o etholwyr drwy gydol yr wythnos.

Atgoffa

Ymateb Rhun ap Iorwerth i restrau aros y GIG, ac amseroedd aros canser

Wrth ymateb i’r ffigurau diweddaraf gan Lywodraeth Cymru sy’n dangos bod 600,000 o gleifion ar restrau aros GIG Cymru, ac nad yw 1 o bob 4 claf yn dechrau triniaeth ganser o fewn y 62 diwrnod targed, dywedodd llefarydd ar ran Iechyd, Rhun ap Iorwerth AS,

“Tynnwyd sylw at faint o restrau aros sydd wedi tyfu yn ystod y pandemig, ond y gwir yw bod y rhain eisoes yn rhy uchel cyn y pandemig. Nid yw dychwelyd i ‘normal gyn-bandemig’ yn ddigon da.”

“Er mwyn gwella pethau, rhaid i Lywodraeth Llafur Cymru gyflwyno cynllun adfer cadarn, uchelgeisiol, sy’n rhoi GIG Cymru mewn gwell sefyllfa nag yr oeddem ar ddechrau’r pandemig. Rhaid i hyn gynnwys strategaeth gweithlu i ddenu a chadw gweithwyr iechyd a gofal.”

“Fel mater o frys, rhaid i’r cynllun flaenoriaethu diagnosis canser cynnar, gan ddod â’r rhai sydd heb gael diagnosis i’r system a darparu gofal effeithiol i’r cleifion hynny yng nghyfnodau diweddarach canser a fydd angen triniaethau mwy cymhleth.”

Yng nghyfarfod cyntaf y Grŵp Trawsbleidiol ar Ddigidol yn y chweched Senedd yr wythnos diwethaf, ail-etholwyd Rhun ap Iorwerth AS yn Gadeirydd gydag M-Sparc yn cael eu hailethol yn ysgrifenyddiaeth y grŵp.

Mynychwyd y cyfarfod gan Aelodau o’r Senedd o bob plaid ynghyd â sefydliadau eraill o’r sector digidol, a manteisiodd M-SParc ar y cyfle i lansio’r clwstwr Agri-Tech yn swyddogol yn y fforwm ledled Cymru. Sefydlwyd y Grŵp Trawsbleidiol i sicrhau bod y genedl mewn sefyllfa dda i elwa ar gyfleoedd y sector digidol. Mae’r Clwstwr AgriTech yn hyrwyddo cydweithredu ac arloesi mewn sector twf uchel gyda buddion economaidd i’r rhanbarth.

Yn 2020 buddsoddodd y DU £24 Miliwn mewn prosiectau AgriTech, gan arwain at lawer o ddatblygiadau technolegol cyffrous yn y sector amaethyddol, a bydd lansiad y Clwstwr AgriTech yn sicrhau fod gogledd Cymru yn gallu elwa ar hyn, gan helpu’r sector i dyfu yn y rhanbarth.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth AS:

“Rwy’n falch iawn o gael fy ailethol yn Gadeirydd y grŵp Trawsbleidiol ar Ddigidol. Rwy’n awyddus i sicrhau bod Cymru mewn sefyllfa dda i elwa’n gymdeithasol ac yn economaidd o’r sector, ac mae’r Grŵp Trawsbleidiol yn rhoi cyfle i’r rhai sy’n arloesi yn y sector a’r rhai sydd â diddordeb mewn gyrru’r sector ymlaen i ddod at ei gilydd i drafod a rhannu syniadau”

Dywedodd Gyfarwyddwr Parc Gwyddoniaeth Menai Pryderi ap Rhisiart:

“Mae cael ein hailethol yn Ysgrifenyddiaeth y Grŵp Trawsbleidiol dros Ddigidol yng Nghymru yn gyfle cyffrous iawn i M-SParc fod yn rhan o helpu i symud yr agenda ddigidol ymlaen yng Nghymru, gan gydweithio â swyddogion etholedig ac ystod eang o arbenigwyr ar flaen y gad yn y maes hwn. “

“Rydym yn ymwneud â llawer o grwpiau a phrosiectau yn y sector hwn, ac yn teimlo bod ‘mudiad’ yn datblygu y gallwn ni yng ngogledd Cymru ei arwain o’r tu blaen. Mae cyfleoedd clir ym maes Digidol yng Nghymru ar draws ystod o sectorau ond mae yna heriau i’w goresgyn hefyd, ac mae hyn yn rhoi llwyfan inni drafod yr heriau hynny a’r ffordd orau o adeiladu ar y cyfleoedd.”

Ychwanegodd Rhun ap Iorwerth AS:

“Fe wnes i fwynhau clywed am y prosiect clwstwr AgriTech a’i nodau yn fawr – dyma’r union fath o weithio cydweithredol sydd ei angen arnom i sicrhau bod y sector yn tyfu yma yng ngogledd Cymru, ac rwy’n gyffrous i’w weld yn datblygu. “

DIWEDDARIAD COVID-19

Ymatebais i ddiweddariad Covid-19 y Llywodraeth. Ar y cyfan roeddwn yn falch fod y Llywodraeth wedi cytuno efo fy ngalwadau i gadw masgiau yn rhan o’r rheolau. Ond galwais am eglurder ar y mesur fydd Llywodraeth Cymru’n ei ddefnyddio pan ddaw’n amser i gadarnhau’r llacio ar 7fed Awst.

Isadeiledd Rheoli Ffiniau

Gofynnais i Lywodraeth Cymru am ddatganiad ar frys am y datblygiadau ym mhorthladd Caergybi – rydan ni’n gwybod rŵan bod yr HMRC wedi prynu truck stop Roadking, lle mae pobl yn mynd i fod yn colli eu swyddi – a dw i wedi cael digon ar y diffyg tryloywder a chyfathrebu gan HMRC. Rwy’n clywed o bosib fod Llywodraeth Cymru yn symud eu datblygiad nhw o Barc Cybi i mewn i ddatblygiad Roadking. Mae cymuned Caergybi a phobl Ynys Môn angen gwybod beth sydd yn digwydd ar fyrder.

GTB – Digidol

Cefais fy ail ethol yn gadeirydd ar y Grŵp Traws Bleidiol ar Ddigidol yng Nghymru. Ail-etholwyd Parc Gwyddoniaeth Menai yn Ysgrifenyddiaeth ar y grŵp a manteisiodd ar y cyfle i lansio AgriTech sef y defnydd o dechnoleg ac arloesedd technolegol i wella effeithlonrwydd ac allbwn prosesau amaethyddol. Hynny yw, cymhwyso technoleg i wella pob elfen o’r prosesau ffermio a thyfu. 

Iechyd

Cefais gyfarfod efo’r dirprwy weinidog iechyd meddwl i drafod gweledigaeth Plaid Cymru o sefydlu hybiau iechyd meddwl i bobl ifanc ar draws Cymru. Cawsom hefyd gyfarfod cyntaf y Pwyllgor Iechyd yn y 6ed Senedd yr wythnos hon.

Colli Swyddi RAF y Fali

Siaradais ar Radio Cymru i drafod fy mhryder o glywed bod 70 o swyddi dan risg o’u colli yn ôl Undeb Unite ar safle’r llu awyr brenhinol yn y Fali.

Byddaf yn ysgrifennu ar frys at Y Weinyddiaeth Amddiffyn am fwy o wybodaeth am eu hymrwymiad nhw i’r staff fyddai’n cael eu heffeithio.

Cyfarfodydd

Cefais nifer o gyfarfodydd yn ystod yr wythnos gan gynnwys cyfarfod efo MônCF, Cyfoeth Naturiol Cymru, Cerebral Palsy Cymru, NFU Cymru ac FSB ar fusnesau bach.

Facebook Live

Nos Lun arall a sesiwn Facebook Live arall. Sesiwn byrrach yr wythnos hon, ond braf oedd cael dal fyny ag etholwyr unwaith eto’r wythnos hon i drafod materion sy’n codi ynghylch y pandemig neu unrhyw fater arall.

MônFM

Recordiais fy mwletin wythnosol sy’n cael ei ddarlledu ar MônFM yn wythnosol, bob nos Wener am 8yh – cofiwch diwnio mewn!

Cymhorthfa

Fel bob wythnos, cynhaliais fy nghymhorthfa er mwyn rhoi’r cyfle i bobl leisio’u problemau neu bryderon ac i mi gynnig datrysiad neu gymorth iddynt.

Etholwyr

Gyda chymorth fy nhîm, atebais lawer o e-byst a galwadau ffôn nifer o etholwyr drwy gydol yr wythnos.

Mae Rhun ap Iorwerth AS wedi condemnio camdriniaeth staff lletygarwch, yn dilyn cyfres o bryderon sydd wedi cael eu postio ar-lein gan fusnesau lletygarwch lleol yn ystod yr wythnosau diwethaf. Trodd Dylan’s, cadwyn bwytai yng Ngogledd Cymru, at y cyfryngau cymdeithasol yr wythnos hon i fynegi’r trallod a achosir i’w staff yn dilyn cam-drin “geiriol a chorfforol” yn eu tri bwyty yng Ngogledd Cymru.

Yn y gorffennol, mae Rhun ap Iorwerth wedi galw am well ymdirinaeth i gam-drin ar staff archfarchnadoedd a manwerthu sydd hefyd wedi crybwyll cwynion tebyg yn ystod y pandemig.

Mae Rhun ap Iorwerth, Aelod Seneddol Ynys Môn, wedi cynnig ei gefnogaeth i staff y sector sy’n gweithio’n ddiflino o dan reoliadau parhaus Covid-19. Dwedodd ef:

“Mae’r cam-drin y mae staff yn Dylan’s a llawer o weithwyr lletygarwch arall wedi gorfod ei wynebu yn ystod y pandemig yn gwbl gywilyddus. Maent yn gweithredu o dan ganllawiau llym i gadw eu cwsmeriaid a nhw’u hunain yn ddiogel, ac nid ydynt yn haeddu dim ond canmoliaeth am hynny – hyd yn oed os yw’n golygu eich bod yn gorfod aros ychydig yn hirach am eich bwyd a’ch diod.

“Rydw i wedi gweithio mewn bar fy hun, rydych chi’n gweithio’n galed i geisio rhoi’r gwasanaeth gorau y gallwch chi o dan amgylchiadau arferol, felly nid yw’n llawer gofyn i gwsmeriaid fod yn amyneddgar ac yn gwrtais wrth iddynt barhau i weithredu mewn amgylchiadau sy’n bell o fod yn arferol. Mae’n gwbl annerbyniol bod canran bach o bobl yn teimlo’r angen i gam-drin staff, ar lafar ac yn gorfforol ar amser prysur i’r busnesau hyn, sy’n ceisio ail gydio mewn pethau yn dilyn misoedd o gyfnod clo. Mae’r un peth yn berthnasol i staff sy’n gweithio ym maes manwerthu a’r gweithwyr allweddol hynny sydd wedi darparu gwasanaethau hanfodol dros y flwyddyn ddiwethaf. Rhaid condemnio ymddygiad ymosodol fel hyn pan mae’n codi. ”

Ychwanegodd:

“Mae’r pandemig wedi bod yn anodd i bawb, ond nid cam-drin staff yw’r ateb byth – rydyn ni’n dibynnu arnyn nhw, ac maen nhw’n haeddu ein parch.”

Mae Rhun ap Iorwerth AS wedi galw ar Lywodraeth Cymru am eglurhad brys ar eu seilwaith Rheoli Ffiniau.

Mae Aelod Senedd Cymru Ynys Môn wedi galw ar Lywodraeth Cymru am ddatganiad brys ar eu cynlluniau ar gyfer seilwaith Rheoli Ffiniau ar ôl Brexit yng Nghaergybi, a fydd i fod ar waith i hwyluso gwiriadau ar nwyddau’r UE ar ddiwedd y flwyddyn. Yn ystod yr wythnosau diwethaf, daeth i’r amlwg bod Cyllid a Thollau EM wedi methu â nodi safle arall ar gyfer lleoliad tollau newydd yng Nghaergybi ac felly wedi bwrw ymlaen â phrynu Roadking Truckstop yn y dref, gan arwain at golli 24 o swyddi.

Pwysleisiodd Rhun ap Iorwerth fod y diffyg tryloywder a chyfathrebu gan Gyllid a Thollau EM ar eu cynlluniau yn pwysleisio pwysigrwydd hysbysu cymuned Caergybi a phobl Ynys Môn ar gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer y lleoliad Rheoli Ffiniau newydd.

Dywedodd Rhun ap Iorwerth MS:

“Rwyf wedi galw ar Lywodraeth Cymru am ddatganiad brys ar seilwaith ffiniau ym mhorthladd Caergybi. Mae yna rannau o’r isadeiledd sy’n gyfrifoldeb Llywodraeth Cymru a rhannau sy’n gyfrifoldeb Llywodraeth y DU. Mae angen eglurhad – rwyf wedi cael digon o’r diffyg tryloywder a chyfathrebu gan Gyllid a Thollau EM, ac nid wyf eto wedi derbyn ymateb ganddynt yn dilyn y ddealltwriaeth ddiweddar eu bod wedi prynu’r Truckstop Roadking, lle bydd pobl yn colli eu swyddi.

“Rhaid i ni wybod yn union beth yw safbwynt Llywodraeth Cymru ar hyn. Pa drafodaethau y mae Gweinidogion wedi’u cael gyda Llywodraeth y DU ar swyddi a sicrwydd i bobl sy’n gweithio yn y Roadking nawr, o ran cael swyddi yn y datblygiad tollau newydd? A fyddant yn gallu symud yn syth yno heb seibiant yn eu cyflogaeth? Beth fydd yn digwydd i’r lorïau sydd wedi bod yn parcio yn Roadking? Mae’n adnodd mor bwysig, fel rhan o seilwaith y porthladdoedd.

“Rwyf hefyd wedi clywed bod Llywodraeth Cymru yn symud y datblygiad a oedd yn cael ei baratoi ar Barc Cybi. Mae angen i gymuned Caergybi a phobl Ynys Môn wybod beth sy’n digwydd ar frys. ”

Ymatebodd Lesley Griffiths AS, Trefnydd, i ddatganiad Rhun ap Iorwerth yn Cyhoeddiad Busnes a Datganiad Llywodraeth Cymru, a dywedodd:

“Rwy’n siŵr bod yr Aelod yn ymwybodol bod Llywodraeth y DU wedi hysbysu Llywodraeth Cymru yn hwyr iawn mewn perthynas â’r seilwaith ffiniau y bydd ei angen, yng Nghaergybi ac, yn amlwg, yn ne-orllewin Cymru. Mae’r Gweinidog Economi yn arwain ar y maes hwn, a gwn ei fod ar hyn o bryd yn edrych ar ychydig o gyngor ynglŷn â hyn. Gofynnaf iddo gyflwyno datganiad ysgrifenedig pan fydd ganddo fwy o wybodaeth i’w rannu gyda’r Aelodau. “

Porthladd Rhydd Caergybi 

Gofynnais i Lywodraeth Cymru wneud gwaith ar effaith economaidd porthladdoedd rhydd. 

Mae eisiau ystyried pob opsiwn ar gyfer cyfleon newydd i borthladd Caergybi, dwi wedi edrych ers sawl blwyddyn ar y posibiliadau o ran creu porthladd rhydd. Ond mae eisiau bod yn glir iawn am fanteision posib ac anfanteision posib. 

Gweminar

Ymunais â gweminar Fferm Solar Alaw Môn, byddaf yn edrych yn ofalus dros y datblygiadau dros yr wythnosau nesaf.

Cyfarfod Llawn

Wrth wrthod ymchwiliad penodol i Gymru, mae’n anochel y bydd y chwyddwydr ar yr hyn sydd wedi digwydd yng Nghymru yn cael ei wanhau.

Galw yn y Senedd am ymchwiliad penodol i sut mae Llywodraeth Cymru wedi delio efo’r pandemig.

Iechyd

Holais am adferiad y gwasanaeth iechyd, gan gyfeirio at sawl maes. Mae’n bryder meddwl am filoedd o bobl—dros 4,000 yn ôl Macmillan—yn bosib sydd ddim wedi cael diagnosis cancr. Ond mae’n bryder i fi, wrth gwrs, mai beth sydd wedi digwydd yn y flwyddyn ddiwethaf ydy chwyddo problem oedd yn bodoli yn barod, ac un broblem oedd gennym ni mewn gwasanaethau canser oedd prinder gweithwyr i wneud y gwaith diagnosis. 

Mae gen i bryderon mawr am bobl ifanc, a dweud y gwir, ar hyn o bryd, wrth i gyfyngiadau gael eu codi. O fy ngwaith i fel cyd-gadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar COVID hir, dwi’n gweld cyfran ryfeddol o uchel o’r bobl dwi’n siarad â nhw yn bobl sydd wedi mynd yn sâl drwy eu gwaith nhw mewn iechyd a gofal. Mae eisiau cynnig cefnogaeth iddyn nhw, a dwi eisiau gwybod beth mae’r Llywodraeth yn mynd i’w wneud i’w cefnogi nhw.

Sialens 5k – IIGA

Cymerias ran yn her 5k IIGA a oedd yn rhithiol eleni. Fy amser yn rhedeg y 5k oedd 00:27:26 ac rwy’n annog i lawer mwy gymryd rhan yn yr her.

Trenau Cymru

Cefais gyfarfod â Phrif Weithredwr Trafnidiaeth i Gymru i drafod dau fater y mae sawl etholwr wedi godi sef cau gorsafoedd y Fali a Llanfairpwll dros dro yn ystod y pandemig a mater trenau gorlawn ar reilffordd gogledd Cymru.

Mynegais fy siom bod gorsafoedd y Fali a Llanfairpwll wedi cau ers dechrau’r pandemig. Dywedodd Trafnidiaeth i Gymru wrthaf eu bod yn dal i chwilio am ateb i’r mater hwn, gan gynnwys offer PPE gwell a hyfforddiant i warchodwyr. Yn y cyfamser, maent wedi sicrhau bod opsiwn ‘call a cab’ ar gael i deithwyr sydd am deithio o’r gorsafoedd hyn i’r orsaf agosaf i fynd ar wasanaethau trên. Cefais gyfweliad â’r BBC am y mater hwn.

Facebook Live
Nos Lun arall a sesiwn Facebook Live arall. Sesiwn byrrach yr wythnos hon, ond braf oedd cael dal fyny ag etholwyr unwaith eto’r wythnos hon i drafod materion sy’n codi ynghlych y pandemig neu unrhyw fater arall.

MônFM
Recordiais fy mwletin wythnosol sy’n cael ei ddarlledu ar MônFM yn wythnosol, bob nos Wener am 8yh – cofiwch diwnio mewn!

Cymhorthfa
Fel bob wythnos, cynhaliais fy nghymhorthfa er mwyn rhoi’r cyfle i bobl leisio’u problemau neu bryderon ac i mi gynnig datrysiad neu gymorth iddynt.

Etholwyr
Gyda chymorth fy nhîm, atebais lawer o ebyst a galwadau ffôn nifer o etholwyr drwy gydol yr wythnos.